dinsdag 25 oktober 2016

Extase en mystiek als kunstverrassing in Nice

"EXTASES", Ernest Pignon-Ernest
Hildegard von Bingen dicteert een visioen van haar aan een monnik
 Sint Pons? Ooit van gehoord? Hoogst onwaarschijnlijk. Hildegard von Bingen(1098-1179)? Iets waarschijnlijker. In de jaren 70 van de vorige eeuw werd deze middeleeuwse abdis door de feministische beweging niet voor niets naar voren geschoven als een vrouwelijke homo universalis met haar destijds beroemde geschriften over geloof, visioenen, muziek, medicijnen en natuur. Of Catherina van Siena(1347-1380), één van de beroemdste mystici van de katholieke kerk? Mij in ieder geval niet onbekend, ook vanwege haar voornaam. In mijn paspoort staat namelijk dezelfde. En Maria Magdalena? Die zou best wel eens bekender kunnen zijn. Al is het alleen al vanwege de bestseller "De Da Vinci Code" van Dan Brown waarin ze wordt opgevoerd als de bruid van Jezus. Enigszins discutabel, zacht uitgedrukt, maar wel een spannend boek.
 
een devote Maria Magdalena van schilder Titiaan
Maar wat hebben deze figuren met elkaar te maken? In ieder geval dat ze allemaal zalig of heilig zijn en dus een rol speelden en spelen in de Rooms-Katholieke kerk. En verder omdat ze bij elkaar zijn gebracht in een overweldigende installatie door EP-E, oftewel  Ernest Pignon-Ernest. De Niçoise kunstenaar waarover ik vorige week al schreef. Want naast zijn expositie in het MAMAC in Nice heeft hij ook nog iets heel moois gebrouwen in de abdijkerk van Saint Pons. de Église abbatiale de Saint-Pons. 
Église abbatiale de Saint-Pons, Nice
Een nu barokke kerk waar al in de achtste eeuw een abdij werd gevestigd vanwege het graf van die Saint Pons dat zich daar zou bevinden. Een gegoede Romein uit de derde eeuw, overtuigd christen geworden, vervolgd en uiteindelijk natuurlijk gruwelijk aan zijn einde gekomen. Anders wordt je niet zomaar heilig. Een recent gerestaureerde kerk ook, liggend op een rotsig plateau midden in de stad. En tegenwoordig gebruikt wordt voor o.a. kunstmanifestaties. Met een rollator kun je een bezoek trouwens vergeten. Alleen toegankelijk via een steile stalen trap.
schilderij van Saint Pons in de kerk
In die kerk dus die installatie. "EXTASES", een ode aan acht invloedrijke vrouwen uit het verleden die bekend zijn geworden door hun totale overgave aan het geloof met de bijbehorende mystiek . Een overmaat dus aan visioenen, mystieke ervaringen en stigmata. En met ook veel bewaard gebleven geschriften over hun geloofsleven. Buiten de drie die ik hierboven al noemde, zijn dat bijvoorbeeld ook nog kerkelijke iconen als Thérèse d'Avila(1515-1582), Angela de Foligno(1248-1309) en Madame Guyon(1648-1717).
In de kunst zijn ze in het verleden heel vaak geschilderd in volledige overgave. 
Catharina van Siena in extase
Santa Theresa d'Avila, Bernini
EP-E raakte gefascineerd door deze vrouwen, verdiepte zich in hun geschiedenis en geschriften en creëerde ten slotte de installatie EXTASES die al op verschillende plaatsen in Frankrijk te zien is geweest. In Nice kon ik daarvan toevallig en gelukkig nog net het laatste weekeinde meemaken. Absoluut fascinerend.

Stel je voor, je komt binnen in een zeer schaars verlichte kapelachtige ruimte waar je min of meer op de tast nog net een stoel kunt vinden te midden van een groep mensen die hetzelfde proberen. Dan begint voor je langzaam iets op te lichten. Eerst een metershoog gebogen stuk papier, ten minste dat lijkt 't, met daarop een getormenteerd vrouwelijk naakt dat in de ruimte lijkt te zweven. Haar lichaam in volledige overgave aan, ja, aan wat? Met weergaloos goed getekende handen als grijpende klauwen. 




Dan komen er meer te voorschijn. Plotseling dring het tot je door dat die naakten worden weerspiegeld in een plas van stilstaand, volledig rimpelloos water. Het licht wordt intenser, neemt weer af, wordt gericht op andere plaatsen. Met als gevolg een prachtig en ingenieus effect. Van de kerk zelf zag je eigenlijk maar heel weinig, die bleef meestal in het duister gehuld. Behalve dan midden op de achtergrond nog dat schilderij van hierboven met een zacht oplichtende Saint Pons.


Plots besefte ik dat die afbeeldingen, die meer dan levensgrote extatische vrouwenfiguren, niet op papier waren weergegeven. Dat kon technisch helemaal niet in die omgeving. Bij goed kijken bleken het geprinte afbeeldingen op alu-dibond te zijn! Het kunststofmateriaal met een aluminiumlaagje erop dat ik zelf voor het eerst was gaan gebruiken bij mijn grote expositie "TOOS" in 2011 in Fort Rammekens bij Ritthem (Walcheren). Alleen had EP-E dat dibond ook nog kunnen laten verbuigen tot golvende platen. Een truc die ik ook nog wel eens wil leren kennen.



Eigenlijk zou een Nederlands museum EXTASES, samen met die expositie in het MAMAC, naar ons land moeten halen. Ondanks de onbekendheid van EP-E hier. Maar ja, wie durft! Op YouTube staat een filmpje over "EXTASES" (wel met veel Frans!) http://dai.ly/xfd6ny .Tot volgende week.

TOOS

dinsdag 18 oktober 2016

Ernest Pignon-Ernest, de pre-Banksy en nog veel beter ook


Promenade des Anglais
Ik was weer even in Nice, mijn tweede woonstad. Nooit een straf met de vrijwel altijd betere weersomstandigheden en die ook altijd weer bruisende ambiance van Parijs in het klein op z'n Italiaans. Nog steeds, ondanks de gruwelijke aanslag die er een aantal maanden geleden plaatsvond op de Promenade des Anglais. Die beroemde, prachtige boulevard aan de Baie des Anges.
 
het MAMAC
Met de tram op weg naar Quadrige, mijn galerie in Nice, passeerde ik het  MAMAC en zag in een flits op de gevel in grote letters de naam Ernest Pignon-Ernest voorbij schuiven. Met als instantane reactie "daar moet ik heen!". Dat MAMAC is het Musée d'Art Moderne et d'Art Contemporain. En die Ernest Pignon-Ernest(1942) is de kunstenaar uit Nice die ik ruim 20 jaar geleden daar voor het eerst ontdekte. Een geweldige artiest die in Nederland volkomen onterecht nog steeds  volstrekt onbekend is, maar destijds in Frankrijk en Italië al wereldberoemd was door zijn straatkunst in o.a. Parijs, Avignon, Grenoble en Napels.
werk van Ernest Pignon-Ernest in Napels
In feite is hij een Banksy avant la lettre. Je weet wel, die Banksy die al een aantal jaren wereldwijd furore maakt door op de gekste plekken overal ter wereld ineens afbeeldingen op muren tevoorschijn te toveren. Anoniem midden in de nacht stiekem op muren gespoten, in een altijd herkenbare wat cartooneske  stijl. En altijd met een maatschappijkritische ondertoon. 
werk van Banksy
Maar naar mijn nederige interpretatie vooral wereldberoemd door zijn gimmick. Proberen zijn identiteit geheim te houden. Dat 'm dat nog steeds lukt is op zich al een prestatie. Wel zijn er vermoedens wie hij is, maar daar blijft 't bij. Anoniem proberen te blijven en daarmee toch wereldberoemd worden in de kunst. Best een aardig kunstje.

Daar doet Ernest Pignon-Ernest, voor het gemak ook wel EP-E genoemd, niet aan. Al vanaf het begin van zijn carrière heeft hij met zijn straatkunst in de openbaarheid gewerkt.  Zoals in 1971 in Parijs met grote doeken op de trappen van de Sacré-Coeur.
 
op de trappen van de Sacré-Coeur
En jaren later in de vergane straten van het oude centrum van Napels. Foto's van zijn werk daar ter plekke zag ik destijds voor het eerst in het MAMAC. Ik was er gelijk door gegrepen. Prachtige, bijna renaissancistisch getekende levensgrote muurwerken die als een trompe l'oeil in hun omgeving opgingen. Je moet 't maar durven en doen in een tijd waarin de kunstkritiek de abstractie hoog in het vaandel had en het realisme in de officiële "kleren van de keizer" kunstkringen als 't even kon geheel werd verguisd.
in Napels
in het museum
in Napels
in het museum
in het museum
Nu was er dus eindelijk een grote overzichtstentoonstelling van hem in zijn geboortestad Nice. Met o.a. de originele krijt, pastel en inkt tekeningen die later verwerkt werden in zijn straatkunst. In de vorm van bijvoorbeeld graffiti of op muren geplakte zeefdrukken. Zoals in Soweto (Zuid-Afrika).
 
in Soweto
Of zoals in Rome waar hij een Pasolini-parcours gemaakt had. Met als inspiratiebron de in 1975 vermoorde, altijd spraakmakende filmregisseur Pier Paolo Pasolini.
 
in het museum
in Rome
Wat te denken ook van zijn project in de St.Paul  gevangenis in Lyon?
 
in Lyon
in het museum
Of deze vanwege de huidige grote vluchtelingenproblemen wel heel actuele muurschilderingen. Gemaakt in de jaren 70 in Parijs en Calais! Hoezo vooruitziende blik?
in Parijs
in Calais
Dit alles was echt smullen. Die hele Banksy, alhoewel beslist niet slecht, kan vergeleken met EP-E wat mij betreft wel inpakken.  En dit was nog niet alles. Er wachtte nog een heel speciale EP-E verrassing. Maar daarvoor tot volgende week.

TOOS

dinsdag 11 oktober 2016

Kunst in Casino Knokke

Grand Casino in Knokke
Gokken? Nee, daar heb ik niet zoveel mee. Ooit heb ik in zo'n gigantische gokhal in Las Vegas één keer een muntje in zo'n eenarmige bandiet gegooid. Dat hoort er daar eigenlijk gewoon bij. Maar toen die bandiet mij niet beloonde voor die uitzonderlijke actie ben ik er maar gelijk mee gestopt. Dat was al met al de eerste en ook de laatste keer.
Dus toen ik een flink aantal jaren geleden eens in het Grand Casino van Knokke belandde, was 't niet moeilijk me te beheersen. Daar kwam ik toen trouwens ook voor de kunst. Want in dat beroemdste casino van België gebeurt veel meer dan alleen gokken. Daar kun je in de rotondezaal bijvoorbeeld geheel rond je eigen as draaien zonder de monumentale muurschildering  "Het betoverde rijk" van de beroemde Magritte ook maar een moment uit het oog verliezen. Die muurschildering is namelijk ook 360 graden in het rond.
deel van muurschildering van Magritte
Gemaakt in 1953 en natuurlijk een eye catcher van jewelste. En heb je genoeg van dat draaien, dan is er wel een of andere show of internationale muziekvoorstelling gaande. Alle grote theatersterren der aarde hebben er in het verleden opgetreden.

Nu was ik er afgelopen week weer. Niet voor die muurschildering trouwens. Alhoewel ik 't natuurlijk niet kon nalaten dat werk van Belgisch grootste surrealistische schilder opnieuw te aanschouwen. Wel voor de 1ste Knokke-Zoute Luxury & Art Fair van 7 t/m 9 oktober. Dat op verzoek van Anne van Hoof, één van de organisatoren. Of ik mee wilde doen met die beurs? Ja, natuurlijk! Want Anne ken ik al heel lang. Al ruim over de 20 jaar. Bij haar in Galerie Natascha aan de Zeedijk, de bekende kunstboulevard in Knokke, hebben heel wat schilderijen van mij gehangen en is ook heel wat werk richting Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en natuurlijk ook België gegaan. Maar een aantal jaren geleden koos zij met haar verkoop en managerskwaliteiten voor de mode in Knokke. Toch zie je dan dat het kunstbloed na verloop van tijd weer kruipt waar het niet gaan kan. Dus kwam het idee voor die Knokke-Zoute Luxury & Art Fair boven drijven die ze nu samen met een kompaan voor de eerste keer heeft opgezet.

En dus stond ik vorige week donderdag op een trap om werk op de beurspanelen van het Kunstplein te bevestigen.

De openingsavond met het VIP Gala op vrijdag kon ik jammer genoeg niet meemaken. Jammer, want in Knokke lopen heel wat VIP's rond, zeker en vast. 't Is, schat ik zo in, de rijkste gemeente van België. Maar ja, ons jaarlijkse familie weekend dat al heel lang in de agenda stond, is bijna heilig. Alleen weten ze dat in het Vaticaan nog niet. Toch bleek het nog mogelijk de zondagmiddag door te brengen in dat Grand Casino. Met de grote kroonluchter aan in volle lichtglorie.
deel van de kroonluchter met rechst de afdeling met mijn werk

Want dat is ook een van die dingen daar: die monumentale Venetiaanse kroonluchter bestaande uit meer dan 7000 elementen. De grootste ter wereld. Dat beweren ten minste de Knokkenaren. Ik zal ze maar geloven. Alhoewel ik me ook kan voorstellen dat ze in het al eerder genoemde Las Vegas in een van hun gigantische gokpaleizen nog wel ergens een grotere hebben. Tot volgende week.

TOOS

dinsdag 4 oktober 2016

Poëzie II: in navolging van "Following"

Following, olieverf, 110 cm-150 cm
Vorige week een gedicht van Vlaming Rob Van de Zande bij mijn brons "Pellegrinos", nu een bij mijn olieverf "Following". Een schilderij dat nu hangt bij een expositie van mij in het Duitse Viersen. Niet ver over de grens bij Venlo.

Dat Rob voor de tweede maal een gedicht maakte bij een werk van mij kan heel bijzonder genoemd worden. Daarin ben ik namelijk tot nu toe de enige kunstenaar die deze eer te beurt valt. Controleer 't maar op zijn website http://robvandezande.blogspot.nl/.

Rob Van de Zande
Met de link http://robvandezande.blogspot.nl/2016/09/schilderij-van-toos-van-holstein-met.html ben je er gelijk. Bij dat gedicht. Maar ik heb het hieronder ook nog overgenomen.

Schilderij van Toos van Holstein met gedicht. (opgedragen aan Marjorie)

Versmeten gelijkt eeniedere tijd,
Als de minneklaroen jou niet luidt
En haar keel diep van koper slijt
Tot een nauw en rouwend geluid
Smoort alles met 'n stotend hart,
Alleen droppels van een ijzren slag
Komen uit verre heemlen gehard
En deuken wat aan 't schone lag;
Zo is dat aan ieder ter hand gesteld,
En zo gaat alles rond mij ten buit
Aan 'n stilte bottend uit elk levensveld,
Als de minneklaroen jou niet luidt.

Tot volgende week als ik vermoedelijk weer boven de internetradarhorizon verschijn.

TOOS