dinsdag 29 november 2016

Sint Nicolaas verricht geen wonderen meer

Sint Nicolaas, steendruk door Toos van Holstein bij het levensverhaal van de heilige Saint Nicolas in de uitgave van de Légende dorée van de Franse uitgeverij La Diane Française


Sinterklaastijd, druk, druk, druk, dus tot mijn spijt
Is er voor een normaal blog dit keer geen tijd.
Ik vroeg Sint Nicolaas nog een wonder te verrichten
Door onze dagen tot 36 uur te verplichten,
Maar de heilige bleek zijn vroeger wondergedoe zat
Hoe langdurig ik hem ook smeekte en bad.
Vandaar dus nu alleen deze rijmelarij
En de volgende keer weer meer van mij.

Het wonder van de redding van het jongetje uit het vuur door de heilige Saint Nicolas, steendruk van Toos van Holstein  in de uitgave van de Légende dorée van de Franse uitgeverij La Diane Française

Tot volgende week.

TOOS

dinsdag 22 november 2016

GLOW in duistere dagen

GLOW 2016

Eindhoven Lichtstad. Leerden we dat vroeger niet? Ten slotte werd Eindhoven toch groot door Philips en bijbehorende gloeilampen. Maar nu? Philips zit met het hoofdkantoor al heel lang in Amsterdam, de lichtdivisie wordt afgekoppeld met een op handen zijnde beursgang en het concern wil zich helemaal richten op gezondheidstechnologie. Als je dat 30 jaar geleden luidkeels had verkondigd, was je waarschijnlijk in een psychiatrische kliniek terecht gekomen. Dus Lichtstad?? Daar kun je wel een paar vraagtekens bij zetten. Maar eens per jaar proberen ze die faam toch nog waar te maken. Met "GLOW". Een groots opgezet en gratis te bezoeken evenement waarbij lichtkunstenaars en dit jaar ook wetenschappers van de Technische Universiteit de stad letterlijk in de schijnwerpers zetten.
 
GLOW 2016
De keren dat ik in het verleden GLOW bezocht was ik behoorlijk onder de indruk. Wat was er gigantisch veel mogelijk met moderne technieken  op basis van lasers en LED's. Grote gebouwen die met bewegende projecties in vuur en vlam werden gezet. Feeërieke paleizen met van kleur verschietende led's. Vloeren die op de gekste manieren oplichtten als je er over liep. Een bewegende driedimensionale draak geprojecteerd op het waterscherm van een fontein. Ik vond het fascinerend. Hier nog mijn YouTube filmpje uit 2013.



De laatste paar jaar kwam er echter telkens iets tussen waardoor een hernieuwd bezoek niet lukte.
Maar nu kon ik weer. Dus vorige week op naar Eindhoven. Voor die GLOW-week wordt 's avonds de hele stad overhoop gehaald. Belangrijke doorgangswegen in het centrum worden afgesloten en het verkeer omgeleid. Overal staan medewerkers langs de kilometerslange route om alles letterlijk en figuurlijk in goede banen te leiden. Toch werd 't niet helemaal wat ik verwachtte. Te weinig wow-gevoel. Nou was het miezerige capuchonweer ook niet echt stemmingsbevorderend. En treedt er misschien ook enige gewenning op?  De verrassingen voor mij waren vooral te vinden op het TU-terrein. Daar hadden studenten en wetenschappers de nodige natuurkundige trucs uit de kast hadden gehaald om het talrijke publiek te vermaken en verbazen met installaties en spectaculaire lichtverschijnselen.



Bijvoorbeeld een kunstmatig opgewekte bliksemflits van tientallen meters lang. Waarbij levensgezel met zijn natuurkundige achtergrond vooraf al meldde dat ze dat niet voor 100% ging lukken bij dat nattige weer. Iets met geleiding. Hij bleek gelijk te hebben. Dat lukte beter bij de installatie met dikke TL-buizen. Daarin speelde zich een volledige lichtshow af die ook nog eens veranderde als je je hand om zo'n buis klemde (zie video).


Ook niet te vergeten de torenhoge monumentale schoorsteenpijp die zich in een voortdurend veranderend ingewikkeld lichtpatroon toonde. Of die schermen met lichtsensoren die de bewegingen van je lichaam omtoverden in bijna abstracte, kunstzinnige vormen.





Wat zich in het stadscentrum afspeelde, was voor mijn gevoel van minder imponerende kwaliteit dan wat ik me van de voorgaande keren herinnerde.

Net wat minder inventief uitpakkende attracties die ook nog eens verder uit elkaar lagen. Alhoewel een 3D-lichtshow met benodigd brilletje dan toch wel weer vernieuwend was. En een van de hoogtepunten blijft toch altijd de show op de hoge voorgevel van de Catharinakerk. Dit keer met Jeroen Bosch als uitgangspunt.




De horeca pakte trouwens wel behoorlijk stevig uit met talrijke tenten langs de route. Wat wil je ook. Er moet natuurlijk wel geld verdiend worden bij zo'n gratis en groots opgezet evenement dat afhankelijk is van subsidie, sponsoring en van de omzet van de vele bezoekers. Vorig jaar waren dat er zo'n 730.000 in de acht dagen dat GLOW duurt. Best wel héééél veel dus.


Lichtfestivals zijn trouwens helemaal in. Helsinki, Lyon, Londen, noem maar op, allemaal zetten ze zich in de donkere dagen voor Kerst op de lichtkaart. Binnenkort heeft Amsterdam zijn eigen evenement. Het Amsterdam Light Festival. Zelfs een aantal weken lang. Met een speciale vaarroute door de grachten en een wandelroute door het oude centrum. Hoofdstedelijke concurrentie dus voor de Lichtstad. Misschien moet ik toch ook maar eens in Amsterdam gaan kijken. Tot volgende week.

TOOS

dinsdag 15 november 2016

Een Briljanten Eindsprint rond Sinterklaas

Een briljanten eindsprint? Nee, niet zoals die van onze oer-Hollandse Daphne Schippers of van de altijd goedlachse Churandy Martina. In dat soort sprints ben ik op, z'n zachtst gezegd, nooit echt goed geweest. En als 65-plusser is zelfs de gedachte daaraan al een hele verkeerde. Maar met die 65+ kan ik dit jaar nog wel de Briljanten Eindsprint maken die hoort bij mijn titel van Nederlands Briljanten Kunstenaar 2016. De titel die ik, zoals bekend, als 65-plusser kreeg bij de verkiezing van de Kunstenaar van het jaar 2016. Overigens, maar dit dan even terzijde, ben ik bij de nieuwe verkiezing voor 2017 via publieks en jurystemmen toch weer mooi op plek 20 geëindigd. Opnieuw behoor ik in de einduitslag dus bij de laatste 25 uitverkorenen. Net als in de vele aaneensluitende jaren hiervoor. En daar ben ik best trots op.


Dan die Briljanten Eindsprint. Trouwe lezers weten dat ik dit jaar al enkele speciale acties heb georganiseerd met galerieën waarmee ik in Nederland samenwerk. Acties onder de naam "25 Karaats Briljant". Het speciale en aantrekkelijke daarvan? Kopers van een groter schilderij krijgen er helemaal gratis en voor niks een werk van 40 bij 40 cm naar eigen keus bij. Ook weten die trouwe lezers dan dat er nog een paar van die acties aan zaten te komen. Daarvoor moet er natuurlijk wel voldoende voorraad zijn van die 40 bij 40 schilderijen. Omdat de voorraad al aardig uitdunde, ben ik de laatste weken druk bezig geweest die aan te vullen. Met opnieuw schilderijen waarin heel speciale iriserende kleuren verf zijn verwerkt. Echt een ontdekking, die verf, met z'n briljante lichteffecten en reflecties.
bezig met schilderen van de 40-40 werken


De eindsprint van "25 Karaats Briljant" begint op vrijdag en zaterdag 25 en 26 november bij die mooie grote Galerie Hans Persoon in het Brabantse Eersel. Onderdeel van het ogenstrelende complex Oogenlust waar je echt ogen te kort komt voor alle prachtige combinaties en creaties van bloemen en plantenweelde, keramiek en glas (http://www.galeriehanspersoon.nl/) . Voor mij is die expositie ook een soort thuiskomen. Want in die streek, in Eindhoven en Nuenen,  ben ik opgegroeid en heb ik ook nog lang gewoond. Logisch dus dat ik er zelf ook ben en dat we er beide dagen een feestelijk tintje aan geven met hopelijk veel klinkende en gevulde glazen met ouwe bekenden en nieuwe kunstliefhebbers.

galerie Hans Persoon

Oogenlust
Om het lekker ingewikkeld te maken, loopt er van zaterdag 19 november t/m zaterdag 7 januari ook nog een expositie van mijn nieuwste werk in diezelfde Galerie Hans Persoon. Dat wordt dus hard werken voor Hans! Eerst voor 19 november die tentoonstelling van mij inrichten in de daarvoor beschikbare ruimte. En dan voor 25/26 november de boel verhangen voor de actie "25 Karaats Briljant" om daarna weer te herinrichten voor de expositie tot 7 januari.

De Briljanten Eindsprint eindigt met zelfs twee achtereenvolgende weekeinden bij Vellekoop & Vellekoop Kunsthandel in De Lier in het Westland. Te weten  op 10/11 en 17/18 december (http://www.vellekoopkunsthandel.nl/). 
Vellekoop&Vellekoop Kunsthandem, De Lier

De Lier dus. Daar waar Piet Vellekoop en zijn vrouw Francien als een spin in het Westlandse kunstweb zitten en waar al heel wat schilderijen van mij door de voordeur hun weg naar kunstliefhebbers hebben gevonden. Ook daar trouwens waar de koffie niet is te versmaden en waar goede wijn wordt geschonken. En ook daar waar ik natuurlijk zelf zoveel mogelijk aanwezig ben om bezoekers te begroeten en om mijn Briljanten Eindsprint af te maken.

Wie weet tot in Eersel en/of De Lier. Maar in ieder geval tot volgende week.

TOOS

dinsdag 8 november 2016

De Russen zijn er!


de Peredvizhniki

't Kan verkeren. Was nog niet eens zo lang geleden de kreet "de Russen komen" reden tot het graven van diepe schuilkelders, nu hebben ze met groots onthaal Assen mogen innemen! Of om nauwkeuriger te zijn, het Drents Museum daar. 't Is me de bende wel, die Russen. Een groep van woest uitziend snorren en baardenvolk, de Peredvizhniki, de zwervers, de trekkers. Maar ach, 't zijn maar kunstenaars en dus niet gevaarlijk. Zeker ook omdat ze allemaal al lang dood zijn.
 
Drents Museum met halfondergrondse uitbreiding
Omdat ik naar het hoge Noorden moest om een beeld af te leveren, lag een bezoek aan dat Drents Museum eigenlijk wel voor de hand. Allereerst omdat ik de nieuwe, half ondergrondse uitbreiding van al weer vijf jaren geleden nog steeds niet had aanschouwd en daar best nieuwsgierig naar was. En ten tweede vanwege de expositie van dat eind 19de eeuwse snorren en baardenvolk. Een kunstenaarsgroep waarvan ook de beroemde Ilja Repin(1844-1930) deel uitmaakte. De schilder die in Nederland pas bekend werd door een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk in 2002 in het Groninger Museum. Aan bezoekers toen geen gebrek. In totaal 250.000 en daar was ik niet bij. Dus kon ik nu die scha inhalen. Daar heb ik geen spijt van gekregen.


Die Peredvizhniki vormden rond 1870 een groep die het strenge regime van de Keizerlijke Kunstacademie in St.Petersburg wilde ontvluchten en meer kunstzinnige vrijheid wilde. Vrijheid om te schilderen zoals ze zelf wilden. Vrijheid om naast het Russisch landschap en de Russische cultuur ook het Russisch plattelandsleven te vereeuwigen. Dat gigantisch uitgestrekte platteland waar het grootste gedeelte van de bevolking leefde. In overwegend heel diepe armoe. Vrijheid ook om met hun schilderijen door het hele land te trekken en ver buiten Moskou en St.Petersburg de bevolking met kunst in aanraking te brengen. Vandaar die naam Peredvizhniki , de Zwervers. Schrijnende schilderijen zaten daarbij. Met als grote voorbeeld "De Wolgaslepers" van Ilya Repin uit 1873. Destijds in Groningen al het icoon van zijn solotentoonstelling en ook nu weer in de groepsexpositie.
 
De Wolgaslepers

detail

Figuurlijk en letterlijk een meeslepend schilderij. Met daarop een groep armoezaaiers in vreselijke lompen gehuld die een schip op de Wolga voorttrekken. Zogezegd het lompenproletariaat. Als je zoiets ziet, begrijp je direct dat uit een dergelijke maatschappij met een gigantisch verschil tussen arm en rijk een revolutie moet voortkomen. Daarom is het ook zo frappant dat dit werk werd aangekocht door de zoon van de tsaar die toevallig ook nog directeur was van de kunstacademie en die het werk zelfs uitleende voor buitenlandse tentoonstellingen. Hoe verdraaid kan je kijk op je eigen maatschappij zijn! Hoe werkt dat in het hoofd van zo'n man die volledig buiten de werkelijkheid van zijn eigen volk leeft?
In dat opzicht trof mij ook een werk uit 1905 van Valentin Serov(1865-1911), "Soldaatjes, stoere jongens, waar is jullie glorie nu?". 

Daarin geeft hij weer hoe een vreedzame demonstratie waarin het hongerige volk een petitie aan de tsaar wil afgeven, door het leger in een bloedbad wordt veranderd.
Werken dus die voor mij de revolutionaire omwenteling in Rusland verklaren.

Zo waren er meer van die eye openers. Wat te denken van onderstaande twee schilderijen "Na de nederlaag" en "Na de overwinning" van Vasily Vereshchagin(1842-1904) uit 1868?

Is er sinds die tijd veel veranderd in de wereld? Bij de linker moest ik gelijk denken aan de foto's uit de Abu Ghraip gevangenis in Irak die in 2004 de Westerse wereld schokten vanwege het gedrag van Amerikaanse soldaten. En bi j de rechter had ik direct de walgelijke beelden van onthoofdingen door IS voor ogen.

Ook hangt er werk dat voor mij eigenlijk best onder de noemer edelkitsch zou mogen worden geschaard als 't niet die harde werkelijkheid van destijds zou weergeven.



Want als je ouders allebei dood zijn, wat wacht er je dan als wees nog voor leven? Bovenal heel veel ellende. Eigenlijk vreselijk sentimentele schilderijen. Maar toch ook weer voorbodes van die revolutie.
Er is natuurlijk veel meer dan dit. Zoals voorlopers van het sociaal realisme dat onder het Sovjet bewind zo'n opgang maakte. Of enkele heel interessante landschapsschilderijen. Ook werken over sprookjes en geschiedenis die aangeven dat de Russische cultuur echt een heel andere is dan die van de Westerse wereld.





En nog één werk van Repin. Want hij springt er voor mij, vergeleken met de rest van zijn baardige medebroeders, toch echt wel uit.


Een stel dat langs de zee loopt die net aan het bevriezen is. Bijna magisch realistisch. Een aanrader, die Peredvizhniki tentoonstelling. Tot volgende week.

TOOS

dinsdag 1 november 2016

De Maior Ecclesia van Cluny

de abdij van Cluny een aantal eeuwen geleden

Vliegen naar Nice? As 't effe kan graag.  Dat heeft toch zo zijn voordelen boven de auto. 't Gaat een ietsiepietsie sneller, is dus comfortabeler als je ten minste voor een paar uurtjes de behoorlijk krappe knieruimte in Transavia-vliegtuigen voor lief neemt en is ook nog eens een heel stuk goedkoper. Vloog levensgezel ergens eind jaren 90 voor zo'n 500 harde Nederlandse florijnen met gedwongen Parijse tussenstop op en neer met Air France, nu ben je rechtstreeks nog geen € 60 kwijt als je de goeie dagen eruit pikt. Dus geef mij het vliegtuig maar als ik weer eens naar mijn atelier in Nice wil.
Maar ja, soms moet 't wel met de auto. Met grote schilderijen onder je arm het vliegtuig in? Nee, niet erg handig. Maar dan is 't toch dik 1300 km vanaf Middelburg. En, oh wonder, terug ook weer die afstand. Dus al heet een groot deel van de weg heel lieflijk Route du Soleil, 't blijft een rottig lang stuk. Maar "La douce France" biedt gelukkig allerlei mogelijkheden dat toch wat te veraangenamen. Want heeft 't niet een heel lange geschiedenis met heel veel bijbehorende culturele overblijfselen?
 
maquette van de abdij op het hoogtepunt in de 13de eeuw
Vandaar een poosje geleden een tussenstop in Cluny, een uurtje noordwaarts vanaf Lyon. Historisch en cultureel gezien een magische plek. Want zo'n duizend jaar geleden l;ag hier het machtige christelijke hart van Europa. Met z'n in het jaar 910 gestichte gigantische Benedictijner abdij en de zogenaamde Maior Ecclesia. Eeuwen lang de grootste kerk in de christelijke wereld. Tot in 1626 in Rome de Sint Pieter werd ingewijd.
 
achterkant van de Maior Ecclesia
Heel lang geleden was ik er voor de eerste keer en lang geleden voor de tweede. Wat kon ik daar mijn fantasie laten gaan! Want van al die macht en pracht in de Romaanse bouwstijl rest niet veel meer. Van die kerk volgens de geleerden nog maar zo'n 10%. Alleen het deel van het kerktransept met de twee torens dat op onderstaande foto in de verte is te zien. Een foto gemaakt bij genoemde tussenstop. Bij mijn derde bezoek dus.


Je moet de rest van de later neergezette gebouwen wegdenken om de 180 meter lengte van die kerk  goed te kunnen invoelen. Mee dankzij de basementen van de dikke pilaren met meters omtrek die hier en daar nog staan. Stel je eens voor dat je daar als middeleeuwer ergens rond 1100 voor het eerst binnenloopt. Wij raken nog maar zelden geïmponeerd door een of ander gigantisch hoog atrium in een nog gigantischer architectonisch modern hoogstandje. Zie je tegenwoordig overal, gesneden koek. Maar zo'n middeleeuwer?  Een onvoorstelbare lengte voor een gebouw. Met een ook onvoorstelbaar hoog dak. Wij kunnen ons eigenlijk helemaal niet meer voorstellen hoe iemand uit die tijd zich daar moet hebben gevoeld. Maar ik denk overweldigd en nietig in het kwadraat.



En dan zie je op bovenstaande reconstructiefoto's nog niet eens de drukte die er geheerst moet hebben. Op het hoogtepunt, zo rond 1200, vielen in heel Europa bijna 1500 kloosters onder de orde in Cluny. Een soort Rooms-katholieke EU in een verrommelde lappendeken van allerlei grotere en kleinere machtsgebieden. Nou, daar horen heel wat monniken bij om dat alles in goede banen te geleiden, afgezien nog van de horden devote bezoekers. Waar nu toeristen in alle rust rondlopen, moet toen onder het hoge kerkdak en tussen de missen door een luid resonerend geroezemoes hebben geklonken. Hoe mooi zullen daar ook de Gregoriaanse gezangen van de monniken hebben gegalmd. Daar is die fantasie weer. Alhoewel die nu toch wat onderdrukt werd. Het terrein was voller geworden. Er bleken een paar nieuwe musea bijgekomen in gerestaureerde gebouwen en overal staat uitleg. Er was zelfs een 3D-animatiefilm van de vroegere toestand. Op zich natuurlijk prima voor de bezoekers. Maar ook prima voor mijn rijke fantasie die graag zelf invulling geeft? Eigenlijk niet.

Toch, ook bij dit derde bezoek, kreeg ik weer zo'n nietig gevoel bij die nog staande torens. 



Waar de rest is gebleven? Heel kort samengevat: verval, godsdiensttwisten, hoogmoed, slecht kerkelijk en financieel bestuur,maar vooral ouderwets, gedegen handwerk. Want tijdens het regime van de Franse Revolutie eind 18de eeuw en de daarop volgende Napoleontische periode waren staat en kerk even geen echte vriendjes meer. Het archief van de abdij en de grootse bibliotheek werden verbrand. Een nationalisatie volgde en de prachtige abdij werd letterlijk een stenenmijn. De gebouwen werden afgebroken, stenen netjes afgebikt en verkocht voor hergebruik elders. Cultuurbarbaren? Nu wel in onze ogen. Maar toen? Dat waren andere tijden. Alhoewel? Die opgeblazen grote Boeddha beelden in Afghanistan en de Taliban nog niet zo lang geleden? En de tempelvernietiging in Palmyra door IS? Tot volgende week.

TOOS