Wie de beroemdste vrouw ter wereld is?

Maria-beeldjes

Ja, wie zou dat zijn, die beroemdste vrouw ter wereld? Marilyn Monroe? Madonna? Byoncé? Dat hangt, denk ik, heel sterk samen met je leeftijd. Maar in het Utrechtse "Museum Catharijneconvent", kennen ze geen enkele twijfel. De Maagd Maria, moeder van Jezus! Al eeuwen lang massaal aanbeden. Miljoenen malen afgebeeld op iconen en schilderijen. Vereerd met talloze beelden en beeldjes. Een veel gebruikt icoon in de fotografie. En vergeet ook niet al die visioenen waarin ze verscheen aan  gelovigen in allerlei soorten en maten. Is er één vrouw die haar dat kan nazeggen?.

 

Maria-foto's

Logisch dat ze in het op ons christelijk erfgoed gerichte Catharijneconvent een uitgebreide tentoonstelling aan haar hebben gewijd. En waarom dan niet juist in deze Paastijd daarheen? Want hebben we naast de overbekende symbolen als Paashaas en supermarktbladen die je graag een gevuld paasei zien worden niet ook nog The Passion op de televisie gehad? Iets met een man van lang geleden die gekruisigd wordt?

Daarbij was ik ook nog nooit in dat recentelijk verbouwde museum geweest. Een eeuwenoud voormalig klooster gewijd aan Catharina van Alexandrië. Nota bene naamgeefster in mijn katholieke reeks voornamen Catharina Joanna Nicolette Maria. Op dus naar Utrecht.

Maria met kind, Meester van Elsloo, rond 1500

 De verrassing daar was een aangename en interessante. Want ik mag dan wel katholiek zijn opgevoed, ik heb er toch aardig wat opgestoken. Denk je dat we nu leven in het zogenaamde post-truth tijdperk met z'n feitenvrije politiek en social media belazerij,hebben ze dat allemaal heel lang geleden al in het Vaticaan uitgedokterd. Over Maria wordt in de bijbel namelijk maar heel weinig feitelijks verteld. Wat dan natuurlijk de fantastische mogelijkheid geeft om er van alles bij te verzinnen. En zo gebeurde het. Legenden en volksverhalen hebben Maria in de loop der eeuwen een leven gegeven waarvan ze zelf nooit gedroomd zou hebben. Tja, dat krijg je in tijden zonder betrouwbare burgerlijke stand registers! Nu kon de kerk in dat gat springen om de verering van de Maagd Maria/Moeder Gods een flinke impuls te geven

 

het moment van de conceptie van Maria door Anna en Joachim, 17de eeuw, Russisch

Zo wist ik echt niet dat ze heel bijzondere ouders had, Anna en Joachim, en dat de conceptie van Maria, na ook al een aankondiging door een engel, in het openbaar plaatsvond onder de Gouden Poort in Jeruzalem. Let wel, zonder scabreuze toestanden. Een innige omhelzing was voldoende. Op die manier kon Maria als moeder van Gods zoon toch zuiver zijn zonder de last van de erfzonde bij de gewone sterveling, ontstaan na de verstoting van Adam en Eva uit het Paradijs. Die Onbevlekte Ontvangenis van Jezus ligt dus eigenlijk heel erg voor de hand, 't zat al in de familiale genen. Hoezo post-truth en facts-free!

 

Heilige Maagschap (d.w.z. de hele familie rondom Maria), Atelier Meester van Liesborn, rond 1480

Maar er is nog veel meer. Maria's moeder hertrouwt een paar keer waardoor ze nog twee halfzusjes krijgt, Maria Kleopas en Maria Salomé. Kinderen van die twee zijn dan weer Johannes, Jacobus de Mindere en Jacobus de Meerdere. Later behorend tot de twaalf discipelen van Jezus. Is 't nog een beetje te volgen? Ik vind dit soort zaken heerlijk omdat ze aantonen hoe rijk toch de menselijke fantasie is. Als die dan ook nog wordt uitgedrukt in kunst ben ik helemaal gelukkig. Zo hangt er een schilderij van rond 1480 waarin al deze familierelaties overzichtelijk worden getoond. Die stonden in de middeleeuwen, zo las ik, uitgebreid beschreven in de Legenda Aurea. Of op z'n Frans de Légende dorée. Toevallig het boek waarvoor ik bij een nieuwe uitgave via mijn galerie in Nice de levens van Catharina van Alexandrië en Saint Nicolas heb geïllustreerd met steendrukken. Toch leuk, zo'n link.

Bij de voorbereidingen voor de expositie werd in een particuliere collectie trouwens ook nog een 15de eeuws houten beeld ontdekt met Anna, haar drie Maria-dochters en weer hun kinderen. Met natuurlijk Anna, Maria en Jezus als belangrijkste personen onder elkaar in het midden.

 

Heilige Maagschap, Utrecht, 1460-1470

Echt een zeer boeiende expositie met nog heel, heel veel meer. Van Stenen Tijdperk oermoeder en godinnen tot Maria Hemelvaart. Wat ik bij dat intrigerende familiegedoe eigenlijk nog miste was iets over die mogelijke broer van Jezus. Want ook daarover is heel wat gespeculeerd en geschreven. Nog nooit gehoord van die broer? Ach, laat ook maar. Want dat wordt weer een heel ander verhaal. Ook niet echt passend bij het zo reine beeld van de Maagd Maria. Tot volgende week.

een wat buitenissige Maria-eend in de bijt, gebaseerd op vroeg middeleeuwse beeldjes in Ierland en Engeland

TOOS