Alexandrië, maar dan onzichtbaar

Eigenlijk zag ik niet zo veel, op die foto hierboven van zo'n anderhalve maand geleden. Gewoon een stenen muurtje, wat hengelaars, en water. Wel het water van de baai van Alexandrië. En dat op een fascinerende plek. Of die vissers zich daarvan bewust waren? Ik betwijfel 't. Wat er dan zo fascinerend was? Niet eens zo heel veel verder lagen, of beter gezegd liggen, de restanten van het paleis van Cleopatra. Onder water, dat dan wel. Alleen te bekijken als je een duikerspak aantrekt. Dus al zagen mijn ogen in werkelijkheid niet zoveel, mijn fantasie zag veel meer.

 Stel je voor, Cleopatra( 69-30 v.C.), die welhaast mythische vrouw die in zowel de Egyptische als de Romeinse geschiedenis van de 1ste eeuw voor Christus een grote rol speelde. De vrouw die minnares was van Julius Caesar, later het bed deelde met zijn rivaal Marcus Antonius, bij beiden kinderen kreeg, maar uiteindelijk zelfmoord pleegde vanwege, even kort door de bocht geformuleerd, de verloren strijd om de heerschappij over Egypte. Magische onderwaterfoto's zijn er al gemaakt van de restanten die daar, vlak voor mijn neus, verborgen lagen. Waarschijnlijk ooit onder water geraakt door aardbevingen en landverschuivingen die lang, lang geleden plaatsvonden.

Woeste plannen zijn er om al die historische schatten daar op de zeebodem zichtbaar te gaan maken voor het grote publiek. Met een gigantisch onderwatermuseum. Maar of dat er ooit gaat komen? Zoiets kost natuurlijk een aardige grijpstuiver. En met het toerisme in Egypte gaat 't natuurlijk ook niet zo geweldig de laatste jaren. Maar de oorzaken daarvan, dat is weer een heel ander verhaal. Als je dan voor zo'n museum mikt op 3 miljoen bezoekers per jaar, heb je nog een aardige inhaalslag te maken. Maar als 't er ooit zou komen, is 't natuurlijk wel gelijk één van de spectaculairste musea ter wereld. Zo niet het spectaculairste.

 

het bovenwaterdeel van het geplande onderwatermuseum

onder water

Als ze dan toch ooit aan de gang zouden gaan, kunnen ze ook best nog even een andere onderwaterplek in die boeiende baai erbij betrekken. Vlak bij het middeleeuwse fort Quaitbey dat op één van de eindpunten van de baai ligt. 

fort Quaitbey

Want daar stond namelijk ooit één van de zeven klassieke wereldwonderen. De vuurtoren, de Pharos van Alexandrië. Het waarschijnlijk meer dan 100 meter hoge, stenen baken met vuur en spiegels bovenop. Moet je je even voorstellen. Een toren met die hoogte in die tijd! Zo kon je in ieder geval goed zien waar die door Alexander de Grote in 331 v.Chr. gestichte stad lag in het laagland van de Nijldelta. Restanten van de Pharos zijn verwerkt in dat fort. Maar er liggen ook nog gigantisch grote rotsblokken van het torenfundament onder water. Daar terechtgekomen bij, ook al weer, een aardbeving. Ergens rond 1300, schijnt 't. Toen die vuurtoren trouwens al helemaal in verval was geraakt. 

resten van de Pharos van Alexandrië

Wat zou 't mooi zijn als je ook die ruïnes kon bewonderen. Want van die zeven wereldwonderen is nu alleen nog de piramide van Cheops te bekijken. Eigenlijk zouden ze veel beter gelijk die hele baai kunnen afdammen en droogpompen. Stel je eens voor wat daar allemaal te voorschijn zou kunnen komen? Dat gaat zelfs mijn rijke fantasie ver te boven!

de baai van Alexandrië

Restanten van de klassieke, wereldberoemde Bibliotheek van Alexandrië zitten daar waarschijnlijk niet bij. Die schijnt meer landinwaarts te hebben gestaan, een paar honderd meter van de huidige, moderne versie.  Die versie waar tijdens de International Bibliotheca Alexandrina Biennale for the Artist's Book in mei mijn artist book "The Four Freedoms" werd tentoongesteld.

de huidige bibliotheek van Alexandrië

Best gek te beseffen dat de plek waar ooit alle wijsheid van de Klassieke Wereld op papyrusrollen verzameld lag niet meer goed is terug te vinden. Nu zijn we blij met snippers teksten uit die tijd, toen lag alles voor het grijpen. Ook trouwens de plek waar de vrouwelijke wiskundige en filosofe Hypatia van Alexandrië( 370-415 n.C.) leefde en werd vermoord. Want dat verhaal moet ik toch nog even kwijt. Die Hypatia was wel een heel bijzondere vrouw. Stel je voor, een geleerde onafhankelijke vrouw in die tijd! De tijd van de overheersing van Egypte door de Romeinen en de opkomst van het Christendom. Met daarbij christelijke sekten die wijsheid als ketters zagen. Alleen de bijbel gold voor hen, wetenschap was heidens. In een Alexandrijnse machtstrijd tussen wereldlijk, dus Romeins gezag en kerkelijk gezag schijnt de niet-christelijke, dus daarmee gelijk heidense, Hypatia door óf een groep fanatieke monniken óf een meute opgehitste burgers gelyncht te zijn. 

de steniging van Hypatia

"L'histoire se répète" zou je kunnen constateren. Want werd Malala Yousafzai, die een paar jaar geleden een Four Freedoms Award kreeg uitgereikt in Middelburg, niet in haar hoofd geschoten door een fanatieke, Pakistaanse  Talibanstrijder! Juist vanwege het feit dat ze er voor streed dat meisjes naar school mochten? 1600 Jaar nadat Hypatia werd gestenigd door christenen! Er valt nog steeds een wereld te winnen. Tot volgende week.

TOOS