"Ik zal Uw Illustere Lordship laten zien wat een vrouw vermag"

 Wat rommelend in mijn atelier stuitte ik in een hoek op de stapel Fabriano-papier waarop ik nog steeds een steendruk moet maken. Afspraak met mijn galerie Quadrige in Nice. Maar ja, corona! Door die stapel zat ik, vanuit dat atelier, met een associatieve wereldrecord hink-stap-sprong  via Italië en Nederland ineens zomaar op Trafalgar Square in Londen. Lichamelijk ben ik nooit echt atletisch geweest, maar mijn brein blijkt in dat opzicht toch nog steeds aardig vooruit te kunnen. Met als gevolg dit stukje.

het centrale plein van Fabriano

nog zo'n mooi plein

Die stapel papier dus. Geproduceerd in Fabriano, het Italiaanse stadje dat al eeuwen bekend is juist vanwege dat papier. Iedere kunstenaar die serieus aquarelleert, zal zeggen 'o ja, natuurlijk, ken ik!'. Dus toen ik in september 2019 in de buurt van Fabriano verkeerde, was een bezoek eigenlijk een morele verplichting. Maar hoe zit dat nou met die hink-stap-sprong?

Hink: door die stapel dacht ik ineens aan een expositie in Fabriano in de Pinacoteca Civica. Met als centrale figuur Orazio Gentileschi (1563-1639).

Stap: de zaak-Andeweg die én in onze Nederlandse kunstwereld én in de pers de laatste tijd flink wat MeToo-stof doet opwaaien.

Sprong: de blockbuster  tentoonstelling 'Artemisia', voornaam van de befaamde schildersdochter van Orazio en begin 17e eeuw het middelpunt van een berucht geworden MeToo-geval avant la lettre. Een expositie in The National Gallery. Gelegen aan Trafalgar Square. In Londen dus. Maar dat komt straks.

The National Gallery aan Trafalgar Square

Nu eerst die 'hink', Orazio Gentileschi  in Fabriano. Zomer 2019 verkeerde ik voor de nodige kunstactiviteiten een maand lang in Gubbio in Umbrië. Een streek vol prachtige steden, stadjes en kunst. Een uur rijden vanuit Gubbio en ik zat in Perugia, de machtige middeleeuwse provinciehoofdstad. Ook op een uur: Assisi, de stad van de heilige Franciscus en de befaamde fresco's van Giotto (1267-1337). En wat dacht je van Urbino, geboortestad van de grote Rafaël (1483-1520). Of dus Fabriano. Vanaf de 13e eeuw rijk geworden met het produceren van kwaliteitspapier. Natuurlijk is daar een museum aan gewijd, in zo'n magnifiek middeleeuws klooster. Maar dat viel zwaar tegen. Niet het klooster, wel dat museum. Saai, oud, stoffig, weinig sprankelend, echt uit de tijd, moet een bezem door.  Nee, dan de Pinacoteca Civica Bruno Molajoli.

de Pinacoteca Civica

Absoluut een regionale museumparel. Met toen de tentoonstelling 'Het licht en de stiltes, Orazio Gentileschi en Caravaggesque schilderkunst in de Marche van de zeventiende eeuw'. Net geopend toen levensgezel en ik nog in Gubbio zaten. Zogezegd een mazzeltje en een 'must' te gelijkertijd. 

Ik had heus al wel eerder werk van hem gezien. Want wat wil je, de vader en leermeester van mijn schildersheld Artemisia Gentileschi. Maar een hele tentoonstelling met hem als spil? Dat ging ik in Nederland zeker en vast nooit niet beleven. Zo kon ik nu ook mooi zijn werk eens goed vergelijken met dat van dochterlief. 

deel van de expositie

Orazio Gentileschi, Rust van de Heilige familie tijdens de vlucht naar Egypte

Orazio Gentileschi, David met het hoofd van Goliath

afdeling met de middeleeuwse kunst, hier een fresco met Maria en Kind en mijn naamgeefster
Catharina van Alexandrië

Trouwens, niet alleen daar maar ook nog in de indrukwekkende barokke kerk tegenover het museum.

kapel van de Kruisiging, met een schilderij van Orazio

Kijk, Artemisia(1593-1653) blijft voor mij een 17e eeuwse superster en powerwoman. Maar Orazio is nu echt wel een paar plekken opgeschoven op mijn persoonlijke kunstenaarshitlijst. Als je in Pisa binnen je familie wordt opgeleid als goudsmid, verhuist naar Rome en er daar in slaagt een bloeiend schildersatelier op te zetten, heb je als kunstenaar echt iets in je mars. Want stel je voor, Rome in die tijd. De drukke en rijke pauselijke stad die stikte van de kunstenaars die er allemaal een carrière zochten. Net zoiets als het Parijs van voor en na 1900. Of het New York van na de Tweede Wereldoorlog. Dat zijn dochter zeer talentvol bleek, veel meer dan zijn drie zonen, was daarbij in de concurrentieslag natuurlijk mooi meegenomen. Want als je 17 jaar bent en dit schilderij maakt, kun je best een beetje schilderen.

Artemisia Gentileschi, schilderij over het bekende Bijbelse
verhaal van Suzanna en de Ouderlingen (1610)

En toen gebeurde het! Zo'n jaar later werd Artemisia, bij afwezigheid van haar vader, in het ouderlijk huis verkracht door een ateliermedewerker. Door Agostino Tassi. Tja, en hoe ging dat dan in die tijd? Dan moest de verkrachter toch eigenlijk wel het slachtoffer trouwen. Maar omdat Tassi zijn belofte daarover negen maanden later nog steeds niet was nagekomen, klaagde Orazio hem aan. Dat is een befaamd proces geworden. Een 17e eeuwse MeToo-zaak. Vandaar dan ook die 'stap' in mijn hink-stap-sprong proces. Naar een hedendaags geval in Nederland. Maar die stap en sprong schuif ik nog even zeven nachtjes slapen door. Net zoals de verklaring van de titel bovenaan. Tot volgende week.

TOOS

Zou de beroemde schilder John Constable (1776-1837) een Brexit voorstander zijn geweest?

 Wat hebben we er toch lekker veel natuurfanaten bij gekregen in deze coronatijd! Zo bleek een dikke week geleden wel. Want zeg nou zelf,dat moet je toch wel zijn als je met z'n allen uitgebreid in de file gaat staan om een flinterdun laagje sneeuw op het Drielandenpunt bij Vaals te gaan bewonderen. Hoezo het aantal verkeersbewegingen terugschroeven tijdens de lockdown? Bij zoveel overenthousiasme hadden ze eigenlijk ook nog even moeten doorrijden naar Madrid om daar op de veel dikkere sneeuwlaag te gaan langlaufen. Maar goed, door hun idolate gedrag moest ik ineens denken aan nog zo'n grote natuurliefhebber. Aan John Constable (1776-1837) en de expositie over hem in het prachtige Haarlemse  Teylers Museum. Die kon ik nog net bezoeken toen het flipperkastenbeleid  voor musea dat weer even toestond.

Bovenstaande foto met het Teylers Museum op de achtergrond maakte levensgezel deze zomer. Toen we met vrienden in hun sloep op de Spaarne in Haarlem voorbij dat gebouw voeren. Met de wind in de haren en natuurlijk een glas witte wijn in de hand. Helemaal dus zoals 't heurt volgens het Amsterdamse grachtengordel-sloep-reglement. Dat oudste museum van Nederland (1784) is ook absoluut een toost waard. Sowieso vanwege het oude gebouw zelf, met die magnifieke Ovalen Zaal middenin. Maar ook vanwege de wetenschappelijke verzameling fossielen, mineralen en oude natuurkundige instrumenten. Waar levensgezel, met zijn achtergrond, altijd even likkebaardend moet ronddwalen.  En natuurlijk door de voor Nederland unieke kunstexposities die er regelmatig te bewonderen zijn.

de beroemde Ovale Zaal

Zoals nu die  overzichtstentoonstelling van John Constable. Zelfs de eerste in Nederland. Eigenlijk heel raar. Want in Engeland heeft hij een sterrenstatus. Daar is hij voor zijn bewonderaars nog steeds een van de beste landschapsschilders ooit. Niet zomaar wordt Suffolk, het gebied waar Constable zijn beroemdste schilderijen maakte, Constable Country genoemd. Er wordt zelfs geprobeerd om plekken die hij ooit schilderde terug te transformeren naar de toestand van zo'n twee eeuwen geleden.

bomen worden omgehakt om het uitzicht, met de kerktoren op de achtergrond, 
weer Constable-like te maken

 't Moet er weer zoveel mogelijk uit gaan zien als op zijn schilderijen. In feite een vorm van omgekeerd photoshoppen. Idolatrie en idiotie? Hoezo! Zou onze goede vriend Obelix dan toch gelijk hebben met zijn uitspraak in de strip 'Asterix bij de Britten': Ils sont fous, ces Anglais, ze zijn gek, die Engelsen?

Maar waarom Constable zo speciaal is voor Engeland en voor de schilderkunst wordt heel prettig en kundig uitgelegd in onderstaande video over de expositie in Haarlem.

Persoonlijk vind ik de olieverfschilderijen die hij in zijn atelier maakte nogal braaf.

De Hooiwagen, het beroemdste schilderij van Constable, niet te zien op deze expositie

deze, net zoals de volgende, wel

een tekening van Constable, in het bezit van Tylers Museum

Maar de olieverfschetsen waarop in de tentoonstelling terecht veel nadruk ligt, zijn toch heel bijzonder. Want wie ging er in die tijd buiten zitten schilderen met olieverf? Waarom kennen we niet dergelijke olieverfschetsen van Rembrandt? Waarom maakte die buiten alleen snelle schetsen en mogelijk enkele  etsen om ze later in zijn atelier verder uit te werken? Heel simpel, Rembrandt en Constable kenden de verftube nog niet. Die o zo handige tinnen tube stamt namelijk pas van 1841. Daarna werd het buiten schilderen ineens  veel makkelijker. Met als gevolg de nu zo beroemde School van Barbizon, het impressionisme van bijvoorbeeld Monet en het expressionisme van ons aller Vincent. Maar dat zijn andere verhalen.

een aantal van Constable's olieverfschetsen zoals ze zijn te zien op de tentoonstelling

Wat nu dus een fluitje van een cent is, was in Constable's tijd een ware expeditie waarin hij als een echte pionier bepakt en bezakt op stap moest. Met bijvoorbeeld dichtgebonden varkensblazen waarin zijn thuis gefabriceerde olieverven niet uitdroogden. Naast ook nog de nodige glazen flesjes met medium en pigmenten. En dan moest hij met deze primitieve middelen maar even snel die prachtige momentane luchten met hun ingewikkelde lichte en donkere wolkenpartijen neerzetten. Vooral door die olieverfschetsen in Teylers ben ik hem meer gaan waarderen.

Want zoals hierboven al gezegd, ik vond hem altijd wat braaf. Altijd maar diezelfde soort olieverfschilderijen van diezelfde plaatsen, 't liefst in zijn geboortestreek Suffolk. Zelfs toen hij op latere leeftijd bekender werd en in Frankrijk zowaar meer schilderijen verkocht dan in eigen land weigerde hij het Kanaal over te steken. Liever arm in eigen land dan rijk daarbuiten, zo zei hij eens. Vandaar dus de titel van dit stukje. Een volstrekt irrelevante vraag natuurlijk. Maar, zo vond ik, wel een leuke opener.

nog een paar foto's van de expositie

Nu maar hopen dat de musea weer open kunnen voor 28 februari. Want tot dan staat de noodgedwongen al verlengde tentoonstelling gepland. As 't effe kan gewoon nog gaan. Tot volgende week.

TOOS

Covid-19 en iets positiefs? Ja hoor, dat kan!

 

Als dat coronavirus met die neutrale wetenschappelijke naam Covid-19 vorig jaar niet was begonnen om onze wereld volledig op z'n kop te zetten, was bovenstaande foto er nooit geweest. Dus ook niet mijn nieuwe brochure 'De XX-XX Serie'. Veertig pagina's dik en eind december van de drukpers gerold. Hoe dat zit? Hier komt ie.

Maart 2020. Onze intelligente lockdown. Alles ligt op z'n gat. Stille winkelstraten, lege autowegen, volle ziekenhuizen, levenloze scholen, nutteloze kantoren. Met andere woorden, de anderhalve meter samenleving. En voor mij persoonlijk het niet doorgaan van de opening van een nieuwe expositie. Maar toen was daar ineens dat initiatief van het Centrum Beeldende Kunst Zeeland. De actie Kunstbezorgd.nl. Wat die inhield heb ik hier al eerder verteld. 't Werd een groot succes voor het CBK en deelnemende kunstenaars. Ook voor mij. Mijn mixed media kunstwerken op dun aluminiumplaat van A4-formaat, ze moesten ten slotte in het doorsnee brievenbusgat passen, vlogen weg. Niet alleen richting Zeeuwse brievenbussen. Ook in Brabant, Noord- en Zuid-Holland, Gelderland, Groningen en Frankrijk klepperden die.

 

titelblad van de brochure en links bij elkaar 20 van de 40 kunstwerken
 in 'De XX-XX Serie'

In al die tijd dat we intelligent op slot bleven, kon ik me in mijn atelier helemaal uitleven. Want elke keer dat ik nieuwe werken aanleverde, waren die binnen de kortste keren verkocht. Veertig werden 't er uiteindelijk. Tot Nederland weer van het slot ging en de Kunstbezorgd.nl site daardoor bewust op slot. Maar wacht even! Een serie van 40 werken en dat in het jaar 2020? Een prachtig toeval toch?

Vandaar het idee om er een brochure aan te wijden. Met 40 pagina's, dat lag natuurlijk voor de hand. Toen nog een naam.  Nee, 'De Corona-Serie', dat was 'm eigenlijk niet. Maar op z'n Romeins 'De XX-XX Serie', dat leek me wel wat.

En toen? Zo'n idee is een heel korte één, het uitvoeren ervan een veel langere twee. Teksten erbij maken, volgorde uitzoeken en, zo was een plotse oprisping, ook kopers erbij betrekken. Om dan daarna mijn vaste vormgeefster Martien Versteegh erbij te betrekken. Want Martien, met haar eigen creatief bureau en uitgeverij Donkigotte, heeft al bij heel wat kunstuitgaven van me een belangrijke vormgevingsrol gespeeld. Maar uiteindelijk is ie er dus, die brochure.

twee bladzijden uit de brochure met twee bladvullende kunstwerken

nogmaals

Alle bezitters van een kunstwerk uit 'De XX-XX Serie'  hebben vanzelfsprekend al een exemplaar gekregen. Een aantal heeft er ook hun eigenste bijdrage in teruggevonden. Met eigen foto en eigen verhaal. Dat was namelijk die plotse oprisping. Hoe leuk zou 't zijn om bezitters een foto te laten maken van hoe het kunstwerk bij hen thuis hangt en te laten beschrijven waarom ze juist dat specifieke werk hebben gekocht. En aldus geschiedde. Ook ben ik blij met de inleiding die directeur Kathrin Ginsberg van het CBK Zeeland schreef.

links zo'n foto gemaakt door een bezitter met daarbij de eigen tekst,
rechts het kunstwerk paginagroot

nogmaals zo'n foto met tekst van de bezitter

Mocht je het leuk vinden zelf een exemplaar van die brochure in je bezit te krijgen, geen probleem. Als de Middelburgse Kunst en Cultuurroute weer begint, ben je van harte welkom. Ik heb er genoeg liggen in mijn atelier. Maar dat wordt vast niet de eerstvolgende 1e zondag van de maand, 7 februari dus. Iets met een Britse variant en nog wat weken langer lockdowntje spelen met z'n allen! Is dat gelazer met de Brexit eindelijk voorbij, krijg je nog een leuk extra cadeautje van over het Kanaal. Zondag 7 maart dan maar? Dan hoop ik de poort van mijn pakhuis Holstein aan de Korendijk toch wel weer te mogen ontgrendelen.

nog eens twee pagina's uit de brochure

Trouwens, de site van Kunstbezorgd.nl is sinds de minder intelligente lockdown in december ook weer ontgrendeld. Voor een tweede ronde. Met weer allerlei nieuwe bijdragen. Ook van mijn kant. Kijk maar eens. Of er van mij dan nog wat te koop staat? Garantie tot de knop van de voordeur heet 't dan. Want ook nu verkopen ze weer als een tierelier. 

in mijn atelier aan het werk voor die nieuwe serie

Tot volgende week.

TOOS

In afwachting van ………

 

Bijgaande foto is een uitsnede van een mixed media kunstwerk van mij met de titel 'In afwachting'. Dat leek mij een mooie,metaforische afspiegeling van de gemoedstoestand van velen van ons aan het begin van dit nieuwe jaar 2021. In ieder geval geeft het mijn gevoel weer. Want wat wacht ons na dat krankjorume jaar 2020? De vaccinatie waar de meesten naar uitzien? Wanneer gaat dat gebeuren? Opdat we weer het leven kunnen oppakken waar we zo aan gewend zijn. Wanneer kun je weer een winkel inlopen zonder gezichtsmasker? Wanneer kunnen we weer gewoon naar het theater? Of naar de bioscoop? Wanneer kun je weer spontaan naar een museum? Of gewoon een galerie inlopen? En bovenal natuurlijk, wanneer kunnen we elkaar weer normaal ontmoeten? Thuis, in het restaurant, in het café. Iets dat een jaar geleden heel normaal was, is nu ineens uitzonderlijk. Wanneer gaan we elkaar weer normaal begroeten en niet op die kunstmatige manieren van nu?

Ik wens iedereen toe dat in de loop van dit jaar ons 'normale' leven weer op gang kan komen. Met daarbij toch ook de hoop dat er maatschappelijk een en ander gaat veranderen  op grond van allerlei wijze lessen die we met z'n allen hebben kunnen leren in 2020. Dan houden we aan het coronavirus ook nog iets positiefs over.

Ik wens jullie hoe dan ook een goed, mooi, gezond en kunstzinnig 2021 toe. Tot volgende week!

TOOS