Kunstkilometers vreten

Hoezo zou Nederland klein zijn? Ben je wel eens van het zuidwestelijk gelegen Middelburg naar het noordoostelijke Bad Nieuweschans in Groningen bij de Duitse grens gereden? Meer dan 380 km schoon aan de haak! Van Middelburg naar Parijs is korter.

Hoe ik dat weet? Omdat ik die rit in de loop der jaren een aantal malen vice versa heb gemaakt. Ook de afgelopen twee weekeinden weer. Vanwege een nieuwe expositie bij Galerie Wiek XX in dat Bad Nieuweschans. Eerst zo'n ritje om schilderijen te brengen, een week later voor de officiële opening. Heel veel kunstkilometers vreten dus. Maar levensgezel en ik maken dat dan met kunstavonturen zo aangenaam en nuttig mogelijk. Hoe? Lees maar!

Toevallig had ik kort geleden een schilderij verkocht via een in Parijs gevestigde online-kunstorganisatie. Aan een liefhebber van mijn werk in Berlijn. Maar dat schilderij was nog in consignatie bij Galerie Drentsche Aa in Balloo, even ten oosten van Assen. Kwam dat even goed uit! Kon ik 't op zaterdag 16 februari gelijk ophalen als ik dat weekeinde toch noordwaarts ging. En kon ik ook te gelijkertijd met galerist Jan Wekema wat zomerse toekomstplannen doornemen die hier ongetwijfeld nog ter sprake gaan komen.

Zo dicht bij Assen konden we natuurlijk niet de expositie 'Nubië: Land van de Zwarte Farao's' in het Drents Museum links laten liggen. Levensgezel en ik hebben elkaar ten slotte voor 't eerst in Caïro ontmoet vanwege onze belangstelling voor het oude Egypte en het zuidelijk daarvan gelegen Nubië. 't Bleek een heel interessante weekendtoevoeging.

Maar er wachtte ons in het Drents Museum nog een extra kunstverrassing. Een prachtige tentoonstelling van Carolijn Smit. Een keramist van wie we werk al vaak tegen kwamen op kunstbeurzen en dat ons elke keer opnieuw aansprak. Bleek ze daar zomaar ineens een heel grote tentoonstelling te hebben. Sommigen gruwen misschien van haar beelden maar ik vind het ongelooflijk intrigerend en ook nog eens perfect afgewerkt.

Opgetild door al die kunst was het toen nog maar een kippeneindje naar ons gebruikelijke verblijfadres in Friesland. Een klein dorpje waar familie van levensgezel resideert.

Zondag. Eerst op naar Bad Nieuweschans om daar mijn schilderijen af te leveren en daarna terug via Ameide. Een eeuwenoude plekje, gelegen aan de Lek tussen Vianen en Schoonhoven. Daar hield kunstgenoot Lon Buttstedt open huis. Ze ging verhuizen van haar gigantisch grote 17e eeuwse pand van waaruit ooit het waterschap de polder bestierde naar iets veel kleiners. Altijd interessant om te zien wat ze zoal kwijt wilde. Op die manier is nu een heel grote houten, met stof beklede leeuw de mijne geworden. Dus alweer opgetild door iets moois bleek Middelburg ineens verrassend dichtbij.

 

prachtige panden in Ameide

En het afgelopen weekeinde met die opening bij Galerie Wiek XX? Heel kort! Op vrijdag vanuit het domicilie van levensgezel in Den Haag naar Leiden. Opnieuw voor Egypte. Met de tentoonstelling 'Goden van Egypte' in het Rijksmuseum van Oudheden. Ook weer prachtig! Met als toegift nog onze eigen Zeeuwse godin Nehalennia. Maar dat is weer een heel ander verhaal.

Zaterdag noordwaarts via Dirkshorn in Noord-Holland voor een lunchafspraak bij Ronald en Elisabeth Leyen. Die Elisabeth die afgelopen oktober 'Stalkunst' organiseerde als onderdeel van de Kunst10daagse Bergen. Over mijn deelname daaraan schreef ik toen hier. Behalve die lunch had Elisabeth nog een extra lokkertje in de vorm van een prachtig groot fotoboek over onze 'Stalkunst'.

 

samen op de bank met dat fotoboek

's Middags door naar het Fries Museum in Leeuwarden. Voor 'Rembrandt en Saskia: liefde in de Gouden Eeuw'. Want om Rembrandt kunnen we dit jaar absoluut niet heen. Maar dat komt nog wel. Nog een ander verhaal.

Uiteindelijk weer door naar dat Friese dorpje van hierboven om van daaruit op zondag richting Nieuweschans te gaan. Voor die opening.

En afgelopen maandag? Nog even naar 'ZWF Ontwerp' in Bolsward. Daar waar ik al mijn alu-dibonds laat maken en waar ik wat ideeën te bespreken had met baas Geoffey Schippers. Over bijvoorbeeld Gubbio in Italië en mijn 70-Series. Raadselachtig? Zekers! Maar ook dat zijn komende verhalen.

 

met Geoffrey in de grote werkhal

En wat ik tussen die twee weekeinden in heb gedaan? Werken natuurlijk. In mijn atelier. Tot volgende week.

TOOS

Het Kunstdiner

Herman Koch schreef een aantal jaren geleden het spannende 'Het diner'. Een en al succes, dat boek. En niet alleen in Nederland. Veel vertalingen volgden en er werd zelfs een film van gemaakt. Of ik nu met die titel 'Het Kunstdiner' van hierboven iets dergelijks nastreef? Nee hoor, niks geen mishandeling, niks geen misdaad, niks geen kuiperijgedoe. Dat kunstdiner is gewoon wat het zegt, een diner te midden van kunst.  Mijn kunst wel te verstaan. Het speelde zich vorige week af. In Middelburg in Sjakie's Galerie  in Sjakie's Chocolademuseum in Huis 's- Hertogenbosch aan de Vlasmarkt 52. Onder het plafond hieronder. 't Kon slechter!

Een paar weken geleden heb ik er al iets over gemeld vanwege een tentoonstelling van mij daar. Grote drijfveer achter galerie en museum, Richard Jansen, organiseert bij een expositie altijd zo'n kunstdiner waarbij de kunstenaar aanwezig is en waarvoor liefhebbers kunnen inschrijven. Nu was ik dus aan de beurt om het middelpunt te zijn. Op 14 februari. Dat is dus tegenwoordig Valentijnsdag. Een verschijnsel waarvan ik vroeger het bestaan niet eens kende, maar dat er door de commercie de laatste decennia van alle kanten ingeramd wordt. Waag 't eens om niets aan Valentijnsdag te doen. Ik stel me zo voor dat bij de hemelpoort één van de eerst vragen van Petrus tegenwoordig is of je ooit wel eens iets aan die dag hebt gedaan. Wie weet zou 't dan kunnen dat hij zijn sleutel gewoon op zak houdt. Maar ik kan nu in ieder geval melden dat ik op die dag wel eens een kunstdiner heb gehad voor geïnteresseerden.

Hier een paar foto's van deze geanimeerde bijeenkomst.

Ik had Richard gevraagd of hij kon zorgen voor een vegetarisch Indiaas menu. Nou, dat was dus geen probleem met zijn horeca -achtergrond vanuit het leven voordat hij startte met Sjakie's Chocolademuseum. Maar het toetje,dat ging echt niet Indiaas worden. Want Richard moest natuurlijk wel de naam van het museum hooghouden. Ik moest maar rekenen op iets zaligs met chocola. En ook moest ik er rekening mee houden dat ik geacht werd na het hoofdgerecht eerst een en ander over mijn kunst te vertellen en op vragen in te gaan. Voor mij dus weer geen probleem!

Na het toetje wachtte trouwens nog een extra verrassing: een bezoek aan de belvedère van Huis 's-Hertogenbosch. Een torentje zoals er nog maar één is in heel Middelburg. Een torentje met geschiedenis. Want eeuwen geleden bedoeld om vanuit het koopmanshuis de Westerschelde en het toen nog bestaande toegangskanaal naar Middelburg in de gaten te houden. Bij het spotten van een arriverend VOC-schip werd met afgesproken vlagsignalen gelijk doorgegeven welke lading er aan boord was. Dan kon in Middelburg direct met de handel daarin worden gestart. Nu hadden we in de donkere februarinacht een prachtig uitzicht op de verlichte Renaissancetoren van het stadhuis. Een mooie afsluiting van een heerlijk en geanimeerd kunstdiner.

Tot volgende week.

TOOS

Caravaggio, grote schurk en groot kunstenaar

Caragaggio, de kruisiging van Petrus en De bekering van Paulus

Toen ik in oktober 2015 in Rome voor de twee schilderijen van hierboven stond, realiseerde ik me niet, zoals nu wel, dat op precies diezelfde plek in de eerste helft van de 17e eeuw andere Nederlandse kunstenaars hadden gestaan. Welke die in eeuwen onveranderde plek is? De Cerasi-kapel in de kerk van Santa Maria del Popolo. De eerste kerk die kunstenaars uit het Noorden zagen als ze door de stadspoort daar de Eeuwige Stad betraden. En wie die Nederlandse schilders waren? Onder anderen Gerard van Honthorst, Dirck van Baburen en Hendrick ter Bruggen. En waarom ik me dat nu wel realiseer? Omdat aan die drie mannen een prachtige, indrukwekkende expositie is gewijd in het Centraal Museum van Utrecht: 'Utrecht, Carravagio en Europa'.

 

drukte in het Centraal Museum

Want Caravaggio was de maker van die twee schilderijen. Of voluit Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610).Daar kwam hij vandaan, van de plaats Caravaggio.  De ideale schoonzoon was die Michelangelo niet. Steengoed in het beledigen van mensen van zowel lage als hoge komaf. Met voortdurend een  zweem om hem heen van homoseksualiteit oftewel sodomie zoals 't toen heette. Overigens zonder enig concreet  bewijs daarvoor. Als heethoofd ook altijd tuk op een lekkere vechtpartij. Soms met zijn zwaard dat hem goed in de hand lag. Gevolg? In 1606 een dodelijk slachtoffer en een vlucht uit de stad waar hij furore maakte met zijn geheel nieuwe manier van schilderen. Want schilderen kon hij als de beste.

 

één van de twee werken van Carravagio zelf op de expositie: De mediterende Hiëronymus 1605-06 

Net zoals Braque en Picasso in het begin van de 20e eeuw samen een heel nieuwe schilderstijl ontwikkelden, het kubisme, deed hij dat in z'n eentje aan het begin van de 17e eeuw. Met wat we nu het Caravaggisme noemen. Een zo boeiende, moderne stijl  dat hij al snel getalenteerde navolgers kreeg. Want Rome was toen de place to be zoals Parijs dat in de 19e eeuw werd. Voor je goeie kunstenaarsfatsoen moest je daarheen wel een studiereis maken. Meestal te voet, maanden lang door weer en wind en door gevaarlijke streken. Een tikje andere manier van reizen dan tegenwoordig, je moest er wel wat voor over hebben. Sommigen bleven en maakten daar carrière. Anderen vertrokken weer als overtuigde Caravaggisten. Zoals dus Gerard van Honthorst, Dirck van Baburen en Hendrick ter Bruggen.  

 

Gerard van Honthorst, De bespotting van Christus ca. 1617

Dirck van Baburen, Christus en de schrifgeleerden 1618

Hendrick ter Bruggen, detail van De bevrijding van Petrus 1624

Onafhankelijk van elkaar vertrokken voor hun kunst-bedevaartstocht en na terugkomst alle drie furore makend in Utrecht met die nieuwe, levendige, vaak dramatische schilderstijl. Vol contrasterende schaduw en lichtpartijen en levensechte mensen die zo van de straat geplukt konden zijn. Met het zogenaamde clair-obscur waardoor later Rembrandt, op zijn geheel eigen manier, ook weer sterk werd beïnvloed.

 

Gerard van Honthorst, De onthoofding van Johannes de Doper 1617-18

Gerard van Honthorst, De heilige Sebastiaan 1623

Gerard van Honthorst, De koppelaarster 1625

Gerard van Honthorst, De liederlijke student 1625

Dirck van Baburen, De graflegging van Christus 1617-18

Hendrick ter Brugghen, De heilige Sebastiaan door Irene verzorgd 1625

Hendrick ter Brugghen, De annunciatie 1629

Kunstliefhebbers moeten beslist naar Utrecht.  Niet omdat er veel van de maestro zelf is te zien, twee werken slechts. Maar wel vanwege die Utrechtse caravaggisten en nog wat anderen. Uit Italië natuurlijk maar Frankrijk en Spanje zijn ook vertegenwoordigd. Hierdoor kun je hun vakmanschap onderling mooi vergelijken. Voor mij springt dan Gerard van Honthorst er echt uit. Het niveau van maestro Caravaggio haalt hij net niet maar dat is ook vrijwel onmogelijk bij dat schildersgenie. Een soort Italiaanse Rembrandt. Die was trouwens pas een paar jaar oud was toen Caravaggio in 1610 totaal berooid en in de hoop op vergiffenis terugkeerde naar Rome, onderweg ziek werd en veel te vroeg stierf.

 

de achterkant van het tweede werk van Carravagio met Het hoofd van Medusa

Maar gelukkig hadden we nog zijn navolgers. Zoals Orazio Gentileschi  (1563-1639) en zijn nog veel talentvollere dochter Artemisia Gentileschi (1593-1653) aan wie ik hier beslist extra aandacht ga geven in het kader van 'vrouwen in de kunst'.

 

Orazio Gentileschi, David en Goliath 1605-07

bij nog een ander schilderij van Orazio Gentileschi

Simon Vouet, Judith met het hoofd van Holofernes 1620-25

 Of Spanjaard Gusepe de Ribera (1591-1652) en Fransman Simon Vouet (1590-1649). Van die laatste vond ik het schilderij hiernaast toch wel heel curieus.

Zie dat afgehakte hoofd rechtsonder. En de dame die haar onderarm er met een vredig gezicht op laat rusten. Met de pink omhoog! Net zoals een keurig opgevoede dame die met een precieus gebaar aan een kopje thee wil gaan nippen met duim en wijsvinger rond het oortje geklemd. Toch heeft ze net zelf dat hoofd afgehakt.  Dat van generaal  Holofernes die volgens het Oudtestamentische verhaal haar stad belegerde. Uit wraak verleid deze Judith hem en hakt zijn hoofd af als hij slaapt. Een populair verhaal dat door heel wat schilders is verbeeld. Mannen én vrouwen. Zoals door Artemisia, maar dan volstrekt anders. Ook iets om nog op terug te komen. Tot volgende week.

TOOS

De kop eraf

De kop is er weer af bij de 20e editie van de Middelburgse Kunst en Cultuurroute. Wat overigens niet betekent dat we nu een kopje kleiner zijn. Nee, het tegendeel. Die kunstroute is juist springlevend, zoals de komende maanden vaak genoeg zal blijken op de eerste zondag van de maand. Tien keer dus nog in 2019. Met daarbij ook allerlei evenementen waarover ik nog wel eens zal berichten.

 

Middelburgs burgemeester Harald Bergmann opent het 20e jaar van de kunstroute

De aanzet tot die kop eraf werd afgelopen zaterdagmorgen gegeven in de Zeeuwse Concertzaal door burgemeester Harald Bergmann en stadsdichter Anna de Bruyckere. Ja, er mag dan sinds 2000 al wel de functie van Dichter des Vaderlands zijn geschapen, maar 't is duidelijk, de Zeelandse hoofdstad gaat ook mee in die poëtische vaart der volkeren.

Zoals ik vorige week al schreef draaide de route deze keer om het thema 'Zeeuwse Gasten'. Kunstenaars uit Zeeland die een weekeinde te gast waren bij een aantal van de routedeelnemers, veertien in totaal. Bij mij was dat keramist Marion Kamper.

 

met Marion Kamper in mijn atelier

Maar er waren daarnaast dus nog vele anderen. Hieronder een kleine fotoreportage daarvan met de kunst van de gasten en gastgevers in hun atelier of galerie. Jammer genoeg eigenlijk te klein omdat de tijd ontbrak alle ZG'ers te bezoeken.

Porseleinatelier Petra Bouman en Zeeuwse Gast Jacqueline Schot met haar sieraden waarin ze de meest verrassende materialen verwerkt.

De Roofprintpers van Leni van den Berge met gast Hans Overvliet van de ruimte CAESUUR, een ruimte in Middelburg, gericht op actuele hedendaagse kunst. Met een overzicht van alle publicaties rond CEASUUR.

Galerie Gerritse met als gast het Zeeuws Textiel Collectief, bestaande uit een aantal kunstenaars dat textiel als uitgangspunt neemt om daar op heel diverse manieren kunstzinnig vorm aan te geven .

Atelier Sandra van der Meulen met Zeeuwse Gast Tim van Eenennaam in een mooie combinatie van Sandra's abstracte schilderijn en Tim's zogenaamde Zero-werk. Zero was een internationale kunststroming die furore maakte in de jaren 60/70.

Atelier Gerdi Zwaan met haar gast Liesbeth Labeur die samen bezig zijn met een project rond klei uit de omstreden Hedwige polder. Je weet wel, de Zeeuwse polder die na jarenlang politiek gesteggel  onder water gaat worden gezet als natuurcompensatie voor het uitdiepen van de Westerschelde. Liesbeth reikte haar ideeën aan en Gerdi haar jarenlange expertise met het materiaal klei.

Pakhuis 22 van beeldhouwer Onno Jongewaard met naar abstractie neigende landschappelijke schilderijen van de jonge Zeeuwse Gast Lilith de Jonge.

Atelier Juul Kortekaas, bekend van haar grote tot kleine bloem/bladsculpturen met gast en schilder Anneke Schenk.

En niet te vergeten natuurlijk ikzelf als Zeeuwse Gast (nog tot en met 30 maart) in Sjakie's Galerie in het prachtige 17e eeuwse pand Huis 's-Hertogenbosch.

Tot volgende week.

TOOS