dinsdag 24 juni 2014

Een onverwachte Von Holstein in Musée Picasso in Antibes


Mijn ouderlijk huis in Nuenen had een kleine serre. Daar zat ik vaak mijn middelbareschool-huiswerk te maken. Om die ruimte wat op te fleuren had ik er een paar plaatjes van schilderijen opgehangen. "Het straatje" van Vermeer en één met bootjes in een duidelijk méditerrane sfeer. Die plaatjes had ik gevonden tussen het oud papier dat mijn vader, een tuinder, kreeg van anderen om zijn groenten en fruit in te verpakken. Van wie die bootjes waren? Geen idee! Pas veel later, op de Academie, kwam ik er achter dat het werk was van Nicolas de Staël (1914-1955). Altijd hebben zijn schilderijen voor mij een grote aantrekkingskracht gehouden. Zeker die van de laatste jaren van zijn leven. Een leven waaraan hij in Antibes aan de Côte d'Azur zelf een einde maakte.
Musée Picasso in Antibes
Een speciale achternaam wel, de Staël. Maar die werd nog specialer toen een vriend, galeriehouder en kunstenaar in St.Paul de Vence, tegen me zei "Toos, weet jij dat die de Staël van achteren ook Von Holstein heet?". Dat was dus een volstrekte verrassing! Nicolas, geboren in het Russische Sint Petersburg, bleek als vader een baron Staël von Holstein te hebben. Een vader met een functie in het leger van de tsaar. Dat werd dus vluchten na de oktoberrevolutie van de bolsjewieken in 1917.
Kort samengevat had ik dus, zonder dat te weten, als beginnende puber die altijd al met tekenen en schilderen bezig was, een zelf gekozen plaatje voor mijn neus hangen van iemand met dezelfde achternaam. Nou ja, vooruit, bij mij met "van" en bij hem met "von". Over toeval gesproken! Maar nu de rest van de titel van deze aflevering.

Le concert van Nicolas de Staël
Een aantal weken geleden streek ik weer neer in Nice. Om in alle rust te kunnen werken in mijn atelier daar. Toen ik las dat er een grote expositie was van Nicolas de Staël in het Musée Picasso in Antibes sprak ’t vanzelf dat ik daar heen moest. Naar mijn beroemde naamgenoot die juist die naam nooit gebruikte. Nou is een reisje naar dat museum nooit een straf. Ooit was 't een prachtig oud kasteel van de familie Grimaldi. Inderdaad, die van Monaco. Nu dus een museum waar Picasso in 1946 eens twee maanden heeft gewerkt. Maar dat is een heel ander verhaal. Nu ging 't me om de Staël.


 Spijt heb ik er niet van gehad. Het draaide vooral om het werk uit zijn laatste vijf levensjaren. Met daarbij het geweldige "Le concert". Een doek van 3,5 bij 6 meter. Een ultiem, imposant werk! Verder, naast natuurlijk nog meer olieverven, veel studies en tekeningen van het vrouwelijk naakt. Opnieuw werd ik, na al die jaren met dat plaatje in mijn huiswerkserre, gepakt door zijn kunst. Jammer dat je officieel niet mocht fotograferen. Officieus heb ik dat natuurlijk toch gedaan.


Stap je, opgetild door de moderne kunst,  met vederlichte tred dat Musée Picasso uit, dan ligt direct daarnaast de middeleeuwse kerk van Antibes. Met daarbinnen dus een volstrekt andere wereld. Met bijvoorbeeld een religieus veelluik van Brea. Nooit van gehoord? Driewerf foei! Want in de 16de eeuw was aan de Côte d'Azur en in zeer verre omstreken tot aan Turijn en Genua toe, een Brea zelfs het zelfstandig naamwoord om een veelluik mee aan te duiden. Van welke kunstenaar dan ook. Maar ook dat is weer een heel ander verhaal. Tot volgende week.
middeleeuwse kerk naast het museum

TOOS




dinsdag 17 juni 2014

Cerby in de Stopera in juni

Cerby is nu daadwerkelijk op reis. Oftewel die gigantische, kunststoffen buldog die ik heb beschilderd voor The Dogparade. In eerdere afleveringen schreef ik al over deze manifestatie. Een manifestatie, bedoeld om geld bij elkaar te krijgen voor de ontwikkeling van een medicijn tegen de aangeboren, dodelijke energiestofwisselingsziekte bij kinderen. En mijn hond heb ik dus Cerby gedoopt.
 
Cerby vooraan in de Stopera


 In gezelschap van vele roedelgenoten, beschilderd door andere kunstenaars, reist Cerby nu voor het goede doel door Nederland. Met als eerste halteplaats de Stopera in Amsterdam. Dat gebouw waar de Nederlandse Opera en het Amsterdamse stadhuis gezamenlijk onderdak hebben. Best een interessante combinatie. Want hebben bestuur en politiek in Amsterdam af en toe niet wat weg van een Italiaanse opera? Maar dat terzijde. De Dogparade is er in ieder geval de hele maand juni te zien.

Mike Zeelen, die het idee van The Dogparade ontwikkelde, vroeg mij of ik voor haar iets wilde opschrijven over de ideeën die ik in Cerby heb verwerkt. Ze weet dat ik bij mijn werk altijd spreek over figuurlijke kunst. Let wel, geen figuratieve kunst dus, maar figuurlijke kunst. Vanwege de diepere lagen en bedoelingen die ik vaak in mijn schilderijen verwerk. Ideeën die kijkers, wat mij betreft, het liefst zelf mogen ontdekken. Maar voor Cerby en Mike wilde ik graag een uitzondering maken. En waarom zou ik dan lezers van dit blog niet ook laten delen in die tekst? Hierbij dus.

Venus van Willendorf
 "For me art is travelling the mind" is niet voor niets mijn lijfspreuk. Zo heb ik ook voor Cerby een hele reis afgelegd. Een reis in de tijd.

Die begon enkele tienduizenden jaren geleden bij de zogenaamde Venus van Willendorf.  Ons was namelijk gevraagd in onze buldog een eigen symbool van energie te verwerken. En voor mij is dat dit oude beeldje, de oermoeder. Daar waar het leven begint, daar waar voor het eerst  de energie van ouder naar kind wordt overgebracht . Ik laat het aan de kijker over uit te zoeken waar op Cerby die beeltenis van de oermoeder zich bevindt.

Mijn tijdreis voerde me verder naar de Griekse Oudheid. Naar de mythologie van de Grieken. En dan speciaal naar Charon, de Styx en Cerberus. De veerman Charon die in zijn bootje de zielen over de Styx naar de andere oever roeit, waar de gevaarlijke en woeste hond Cerberus de toegang naar het dodenrijk bewaakt. Dat bootje en het water zijn ook weer ergens in mijn Cerby verwerkt.



mijn Charon en de Styx
Maar Cerby zelf is het tegendeel van die woeste Cerberus. Hij is de vriendelijkheid zelve die iedereen een zo lang en zo gezond mogelijk leven toewenst. Die hoopt dat elk kind bescherming door liefdevolle ouders krijgt, die hoopt dat elk kind door het leven kan gaan als een dansende vlinder. De vlinder die na het ontpoppen weer zo'n symbool is van leven, van pracht en van energie.


Zo brengt mijn tijdreis me in het heden, bij The Dogparade. Dat mooie initiatief, dat ons doet beseffen dat niet elk kind de gelegenheid krijgt zo'n energieke vlinder te worden. Maar een initiatief dat ook het besef wakker maakt dat we daar met z'n allen iets aan kunnen doen. Ik hoop dat Cerby daar een bijdrage aan kan leveren.
Tot volgende week.
TOOS

dinsdag 10 juni 2014

Angkor! Wat? Nou, Angkor Wat.

Waar zo'n bezoek aan het Rijksmuseum in Amsterdam (zie vorige week) al niet goed voor is! Want op de afdeling Aziatische kunst bedacht ik me dat ik nu toch als de wiedeweerga  verder moest met het fotoboek over Cambodja naar aanleiding van mijn Laos en Cambodja reis eerder dit jaar. Laos was al af. Daarover en over aanverwante zaken schreef ik al een paar keer en heb ik ook de video "Laos in record time" op YouTube gezet http://youtu.be/YJdP5WNYzxg . Maar Cambodja, dat kwam er nog steeds niet van.

tempelcomplex Banteay Srei
 Ik zag op die Aziatische afdeling namelijk prachtige beelden die sterke herinneringen opriepen aan de tempels van de oude Khmerbeschaving in de omgeving van het nu in Cambodja liggende Angkor. Dat was het bestuurlijk en cultureel centrum van het Khmerrijk. Een gigantisch rijk met grote steden in een periode van de Middeleeuwen dat bij ons in Europa iets met een paar duizend inwoners al een stad was. Daar in Angkor ging het om honderdduizenden.
Ik dus aan de gang met die foto's. En dan lees ik ineens in de krant dat ze in het grootste tempelcomplex, het wereldberoemde Angkor Wat, met behulp van nieuwe technieken oude wandschilderingen hebben ontdekt. Over toeval gesproken! Nog een extra impuls om er vaart achter te zetten.
 
Banteay Srei
Want natuurlijk was ik daar, in dat Angkor Wat. 't Is het grootste complex en ligt ook lekker dicht bij het toeristisch centrum Siem Reap waar alle hotels hutje-mutje bij elkaar liggen en waar ze zelfs een Pub Street hebben. Maar eigenlijk vond ik, als tegendraadse kunstenaar, een paar andere complexen duidelijk mooier en interessanter. Zoals Banteay Srei.  Daarvoor moet je dan wel de moeite nemen om al 's morgens vroeg 40 km te reizen in zo'n tweepersoons huifkartaxietje. Dan ben je namelijk de bussenmeutes voor. Zo'n ritje daar op de vroege morgen kan overigens behoorlijk koud zijn, weet ik nu. Maar daarvoor krijg je dan ook wat. Een klein complex met werkelijk de prachtigste uitgehouwen reliëfs. Dan zie je dat de Hindoe-cultuur met haar ingewikkelde mythologie heel inspirerend werkte op die vroegere beeldhouwers. Een paar van de vele plaatjes heb ik hier toegevoegd.
Preah Khan



Als alles goed is gerubriceerd, zet ik alle foto's wel ergens in de cloud opdat iedereen ze kan zien. En waarschijnlijk komt er ook nog wel een filmpje op YouTube. Met daarbij in ieder geval ook Preah Khan. Een tempelcomplex dat helemaal door het oerwoud overwoekerd is geweest. Met alle gevolgen van dien. Schilderachtig verbrokkeld en verruïneerd, boomwortels overal door en overheen, prachtig verkleurde muren door aantasting met allerlei mossen.  Fotogeniek dus tot en met. Je blijft foto's maken. Vooral ook omdat de oude Khmer wisten wat bouwen en wat kunst was.
 
tempelcomplex Bayon
Ik heb tijdens mijn reizen aardig wat oudheidkundige overblijfselen gezien. Met als duidelijke hoogtepunten voor mij de Egyptische piramiden en tempels en de Mayasteden in Mexico, Guatemala en Honduras. Maar nu heb ik daar de tempels in Angkor aan toegevoegd. Werelderfgoed van absolute klasse! Tot volgende week.
TOOS

dinsdag 3 juni 2014

Bij Obama kon ik natuurlijk niet achterblijven

Kijk, als Obama al in het vernieuwde Rijksmuseum is geweest en ik nog niet, dan moet daar iets aan gedaan worden. Ik moet daar wel bij zeggen dat ik vorig jaar augustus al een poging had gewaagd, maar toen zo stom was om dat op een zondagmorgen te proberen. Niet doen dus, dom, dom, dom! De rijen buiten waren echt zo lang dat we besloten die niet nog langer te maken en ons te beperken tot de tegenwoordig  vrij toegankelijke buitentuinen. Daar was toen een expositie met beelden van Henry Moore aan de gang. Ook niet slecht.  Ik heb er nog een blogaflevering aan gewijd.
 
de nu overdekte binnenplaats van het Rijksmuseum
Gelukkig waren de via internet uitgedraaide toegangskaartjes een jaar geldig. Dus heb ik maar even gewacht met een nieuwe poging tot Obama was geweest. Nu dan wel op een door-de-weekse dag. Ook met behoorlijke rijen trouwens. Maar daarin schoof je toch vrij snel op.
Die rijen zijn ook heel terecht. Want dat gerestaureerde Rijksmuseum is echt heel, heel erg de moeite waard. De overdekte binnenplaatsen waar je nu binnenkomt, zijn een ongelooflijke aanwinst. Ruimtewinst, mooie balies, mooi licht en een voortreffelijk restaurant met een voortreffelijke bediening. Dat geldt overigens voor het hele museum. Prettig personeel met een heel gastvriendelijke uitstraling. Dat heeft die hoofddirecteur Wim Pijbes toch maar mooi allemaal voor elkaar gekregen. Zelfs toen ik 'm vroeg of hij de grote zaal met de Hollandse Meesters even wilde laten ontruimen zodat ik een goeie foto kon maken, was dat helemaal geen probleem. Zie hieronder het resultaat.
 
zaal met de Hollandse Meesters
Vijf minuten later zag 't er weer zo uit.


 Voor Vermeer moest je echt de tijd nemen om bij zijn schilderijen te geraken, gezien alle Japanners die er met drommen tegelijk naar toe wilden. Dat was dan weer niet het geval bij "Het Joodse bruidje" van Rembrandt, één van mijn lievelingsschilderijen. Daar kon ik direct bijna met mijn neus bovenop komen. In werkelijkheid zie je pas echt hoe goed 't is geschilderd. Een bijna abstracte achtergrond met losse verftoetsen in reliëf en in de personen hier en daar weer die prachtige precisie. Echt genieten! Een plaatje kan nooit die emotie oproepen.
"Het Joodse bruidje" van Rembrandt
Maar er was natuurlijk veel meer. Ontzettend genoten heb ik ook in de afdeling met middeleeuwse kunst. Donkere ruimtes met prachtige uitlichting en vitrines van 1ste kwaliteit museumglas. Van dat glas dat zo helder is dat je 't nauwelijks als glas ervaart. Ik vermoed dat daar elke avonds flink aan gepoetst moet worden om neus en vingerafdrukken te verwijderen.
deel van de middeleeuwse kunst
Over het gebouw heb ik  't dan nog niet eens gehad. Maar de oude hallen zijn weer terug gebracht in de oorspronkelijke, prachtige staat. Zoals architect  Pierre Cuypers het bij de bouw eind 19de eeuw bedoeld heeft. Driedubbel genieten dus in dat Rijksmuseum. De kunst, het gebouw en het perfecte personeel. Hulde! Tot volgende week.

de grote voorhal



TOOS