Kunst op Cuba

Cuba en cultuur. Dat beloofde ik ten slotte vorige week. De muziek laat ik daar overigens maar buiten. Daarin ben ik geen expert. Salsa, cha cha cha, de Buena Vista Social Club, ze zijn allemaal van Cubaanse oorsprong, dat weet ik dan wel weer. Maar verder? Nee, ik houd me bij mijn leest, de beeldende kunst. En die hield veel verrassingen in.

 

in Santiago de Cuba

Dat ik de nodige muurschilderingen zou tegenkomen? Logisch. Want had de wereldberoemde Mexicaanse macho en muralist  Diego Rivera (1886-1975) het muurschilderen in Mexico en wijde omgeving in zijn tijd niet tot grote ontwikkeling gebracht? je weet wel, die Rivera die zo'n onstuimige knipperlichtrelatie had met die andere bekende kunstenaar Frida Kahlo. Juist ja, die van die film van een aantal jaren geleden.

Nou hebben wij natuurlijk ook wel onze muurschilderingen. Maar dat zijn dan meestal van die afzichtelijke graffiti tags. Die "handtekeningen" van, meestal, mannetjes die net als piesende hondjes graag hun geurteken achterlaten. In Cuba zie je dat gelukkig niet veel. Wel heb je daar dan weer de grote billboards en muurschilderingen die de revolutie van Castro en Che Guevara  verheerlijken. Maar dat heeft dan toch wel weer iets, vind ik. Zeker als die schilderingen al aan het vervagen zijn. Denk alleen maar aan mijn schilderijen met verweerde muren en je weet waarom.

Daarnaast waren er echter ook heel wat andere uitingen te vinden, van cartoon tot prachtige muur mozaïeken.

in Santa Clara

 

in Havana

Maar dat je op Cuba bij Viñales in de buurt ook de grootste rotswandschildering ter wereld had, dat was dan toch weer nieuw. Een schildering van werkelijk gigantische afmetingen die de ontwikkeling van de mens tot onderwerp heeft en waarbij heel wat verf is uitgesmeerd.

de grootste rotsschildering ter wereld

En wat te denken van het Casa de Cultura dat je in elke wat grotere plaats tegenkomt! Met tentoonstellingen van binnen en buitenlandse kunstenaars. 

het Casa de Cultura in Trinidad

Dat geeft toch een goed gevoel, te zien dat de cultuur zo wordt benadrukt. Zonder nadruk op het sociaal realisme dat in het communistische Rusland zo bon ton was. Alhoewel? Soms was er toch zo'n heldenmonument met heel erg veel revolutionaire held erin. Want de leiders van de 19de eeuwse onafhankelijkheidsoorlogen tegen Spanje worden ten zeerste geëerd.

heldenmonument in Santiago de Cuba

De grootste verrassingen wachtten echter in Havana. Maar ja, dat kan ook niet anders in zo'n bruisende stad met zo'n rijke historie.  Met daarbij nog twee miljoen inwoners op een totale Cubaanse bevolking van elf miljoen. Een aantal daarvan, kunstenaars, hebben zelfs een hele straat omgetoverd in één groot kunstwerk. Werkelijk alle muren van de hoge, omringende flats zijn beschilderd. En in die straat wemelt het van de driedimensionale kunst. Niet dat 't allemaal overweldigend is, maar het levert een fantastische sfeer op. 

Zoiets zouden we in Middelburg ook eens moeten doen. Dat zou een geweldige trekpleister worden. Maar ja, rijksmonumenten, commissies, bureaucratie, subsidiegedoe. Nee, laat toch maar!

Nog zo'n verrassing. In de oude stad van La Habana liep ik plotsklaps rond in een prachtig nieuw museum voor moderne keramische kunst, nog maar net open eigenlijk. Een oud, mooi gerenoveerd  paleis dat ooit in bezit was geweest van zo'n gigantisch rijke familie. Want die had je er vroeger heel wat op Cuba, juist in die oude stad natuurlijk.

keramisch museum in Havana

Dat ze daar goed bezig zijn, bleek wel uit het feit dat ik van het ene museum het andere inliep. Allemaal gerenoveerde familiepaleizen, allemaal vrij toegankelijk. Vaak met oude meubelen ingerichte kamers, geen echt overweldigende collecties, maar door de ambiance heel aantrekkelijk. Zelfs nog een zaal met allemaal oude Singer naaimachines!

De grootste verrassing wachtte echter in het Museo Nacional de Bellas Artes met de moderne Cubaanse kunst en die van de voorgaande paar eeuwen. Maar als ik daarover nu nog ga schrijven, loopt de lengte van dit stukje behoorlijk uit de klauw. Daarover dus maar de komende keer. Tot volgende week.

TOOS

Cuba, een land vol tegenstellingen

Net terug van een aantal weken Cuba kan ik er op internet weer helemaal tegenaan. Want dat Cubaanse internet wordt van regeringswege nog heel bewust in de kinderschoenen gehouden. Dus heb ik de afgelopen weken ook geen enkele moeite gedaan te berichten over mijn reis. Dat heb ik opgespaard voor de komende blogafleveringen.

Overigens lopen er al heel wat Cubanen rond met een moderne mobiel want mobiel bellen en sms'en is er geen probleem.  Maar internetten kan alleen in sommige hotels, altijd staatshotels trouwens, en postkantoren in grotere steden.

Als ik één ding heb geleerd de afgelopen tijd is 't wel dat dit zogenaamd communistische Cuba een land is vol tegenstellingen en dubbele lagen.

Overal vind je nog de "revolutionaire" afbeeldingen

Cubanen die sigaren roken? Vergeet 't, dat doen ze alleen voor de toeristenfoto's!

Met dollars kun je er, bijvoorbeeld, niet betalen. Maar de CUC, de munt waarmee alle toeristen moeten betalen, is wel 1 op 1 gekoppeld aan die dollar. Bij geld wisselen op de bank moet je daarbij ook rustig de tijd nemen voor alle procedures met het paspoort bij de hand. Maar bij wisselen in een bepaald staatshotel ging dat gewoon heel snel uit het losse handje zonder paspoort. Terwijl in datzelfde hotel bij het inchecken ik mijn paspoort wel moest tonen. Vreemd? Nee hoor, in Cuba helemaal niet! Daar is niets vreemd. Zo heeft het land één van de beste medische zorgsystemen in Latijns Amerika, zijn de doktoren en verpleegsters geroemd om hun opleiding, maar zijn allerlei medicijnen er vaak heel moeilijk te krijgen.

En wat dacht je van een baan voor 20 CUC per maand? Het officiële salaris voor heel veel Cubanen. Maar op een terras kost een pilsje tussen de 1 en de 2 CUC. Ook voor de Cubanen. Hoe komt 't dan dat die daar toch zitten? Omdat Cuba een land is van ongelooflijk ritselen en regelen. De verdiensten bij zo'n baan zijn niet belangrijk, het hebben van een baan, daarom gaat het. Want dat schept allerlei mogelijkheden. Er bestaat onder het officiële communistische oppervlak een gigantisch netwerk van diensten en wederdiensten, de ene keer wel en de andere keer niet in geld uitgedrukt.

 

Een foto, symbolisch voor het gigantische netwerk dat Cuba is

En dat terwijl je toch niet echt van corruptie kunt spreken. Maar om te kunnen overleven is dat onofficiële systeem een levensnoodzaak.

Sinds Raoul Castro zijn oudere broer Fidel opvolgde, worden heel langzaam aan hervormingen doorgevoerd. Je mag nu meer eigen initiatief ontplooien. Zoals een eigen bedrijfje beginnen. En wil je bijvoorbeeld een nieuwe auto kopen? Geen probleem. Alleen betaal je dan wel de hoofdprijs. Zo'n 60 tot 80.000 CUC. In dollars uitgedrukt hetzelfde bedrag. Maar dat is dus vooral belasting. Toch rijden er, vooral in en rond Havana, heel wat nieuwere auto's.

 

Eén van de vele ouwe Amerikanen die er nog rondrijden

Wil je een 2de hands Lada aanschaffen, en die rijden er naast de oude Amerikanen nog heel wat rond als erfenis van de connecties destijds met de Sovjet-Unie, dan ben je toch ook nog zo'n 20.000 CUC kwijt. Eigenlijk onvoorstelbaar. Met die ouwe Sovjet-Unie hebben ze ook overigens nog wel de lange rijen voor winkels gemeen als daar weer eens iets speciaals ia aangekomen. Want tekorten? Daaraan is geen tekort.

 

Een dagelijks stadsbeeld, winkels met rijen

Nieuwe kleren kopen? Dat kan. Alleen komt er bij import wel gelijk 240% belasting op. En dat van 20 CUC in de maand? Toch lopen de Cubanen er in het algemeen netjes bij.

Hoe ze dat versieren? Om dat te kunnen begrijpen, moet je er, denk ik, zijn opgegroeid. Dan leer je automatisch hoe het Cubaanse leven functioneert . Als buitenstaander lukt je dat echt niet.

Want hoe zou je een land kunnen begrijpen dat zoveel ups en downs in zijn geschiedenis heeft meegemaakt. In de 19de eeuw, met nog de vele slaven, heel rijk. Met al heel snel na de eerste spoorlijn in Engeland een eigen grote spoorlijn. Eerder zelfs dan overheerser Spanje. Met in Havana ook eerder stadsverlichting dan in vele grote steden in Europa. Met geweldig grote familiepaleizen, zeker in Havana. Nu vaak vervallen.

 

ergens in Havana

ergens in Pinar del Rio

Maar toch wordt er langzaamaan mondjesmaat weer gerenoveerd. Booming in de jaren 50, economisch langzaam afstervend in de jaren 60 en 70, weer booming in de jaren 80 door alle import en export met de Sovjet-Unie, volstrekt ingestort na het uiteenvallen van die grote communistische kameraad, en nu langzaam weer opkrabbelend.

 

in Trinidad

in Havana

Zoiets vormt een land en de overlevingsdrang van de bewoners. Bewoners die vriendelijk en behulpzaam zijn. Logisch ook, denk maar aan dat netwerken en dienst en wederdienst. Bewoners die van muziek, van heel veel muziek houden. Aan bandjes dus geen tekort. Zoals het stel mannen hieronder in Trinidad.

En bewoners die trots zijn op hun cultuur. 

muurschildering in Havana

Maar daarover de volgende keer meer. Tot volgende week.

TOOS

Over smaak valt niet te twisten?

Zoals ik in mijn laatste paar blogjes al meldde is het internet een paar weken even geen onderdeel van mijn leven. Daardoor is een wekelijkse uitgebreide blogaflevering  enigszins problematisch. Vandaar dus de afgelopen weken een kort, van te voren klaargezet blogje met daarin een uitspraak over kunst en wat foto's.

Willem G van de Hulst, schilder, schrijver en beeldhouwer  (1917-2006):

"'Over smaak valt niet te twisten', dáár valt over te twisten".

detail Metroproject, Willem G van de Hulst

Ondergrondse, Willem G van de Hulst 

Hoe waar is die uitspraak! Dat maakt het ook zo interessant om over kunst te praten.

Dit was de laatste in deze serie korte stukjes. Vanaf volgende week ben ik weer veel uitgebreider aanwezig. Tot dan.

TOOS

Minimal art in een minimaal blogje

Zoals ik vorige week al meldde is het internet een paar weken even geen onderdeel van mijn leven. Daardoor is een wekelijkse uitgebreide blogaflevering  enigszins problematisch. Maar een heel kort, van te voren klaargezet blogje is geen probleem. Daarom leek 't me wel leuk die paar weken op te vullen met een uitspraak over de kunst en wat foto's. Hierbij dus.

Hilton Kramer, Amerikaans kunstcriticus (1928-2012):

"Des te minimaler de kunst, des te maximaler de uitleg."

Die uitspraak is me uit het hart gegrepen. Goeie kunst spreekt genoeg voor zichzelf en al die uitgebreide, conceptuele en onbegrijpelijke kunstuitleg? Daar ga ik geen uitleg over geven!

Jan Schoonhoven (1914-1994)

Wat me gedurende de laatste paar jaar wel opvalt is dat de zogenaamde minimal art weer aan een revival bezig is op kunstbeurzen en in bepaalde galerieën. 

Donald Judd (1929-1994)

Tot volgende week. 

TOOS