Kunst voor de eeuwigheid

ingang Egyptian Museum

Stond ik in de vorige aflevering geleund tegen een muurtje te turen over de baai van Alexandrië waar allerlei kunstschatten onder water liggen, een paar dagen later liep ik tussen wel zichtbare kunst. Kunst gemaakt voor de eeuwigheid en uitgestald in het Egyptian Museum van Caïro. 27 Jaar geleden liep ik daar ook, diep onder de indruk van de cultuur van het oude Egypte. Ook nu overkwam me dat weer. Toen was dat museum al oud en stoffig en waren de uitstalling en uitlichting van de kunst hard aan verbetering toe. Daar is dus nog niets aan veranderd. En toch! 

Je ontkomt niet aan de kracht en uitstraling van een duizenden jaren oude cultuur die grofweg zo'n 3000 v.Chr. begon. En die daarna met alle bijbehorende ups en downs een periode beslaat van meer dan drie millennia. Want in al die tijd is het Egyptische rijk natuurlijk een aantal keren uiteen gevallen, stonden er weer nieuwe, krachtige machthebbers en dynastieën op om  alles langs de Nijl en ver daarbuiten opnieuw te verenigen, kwam Alexander de Grote even langs om het te veroveren en werden de Romeinen ten slotte de overheersers.

Probeer je dat eens voor te stellen! Een periode van drieduizend jaar! Waar was Europa 3000 jaar geleden? Het hoogtepunt van de oude Griekse cultuur liet nog een aantal eeuwen op zich wachten. Het hoogtepunt van het Romeinse rijk, een soort EU avant la lettre met nog het Middellandse zeegebied erbij, lag nog meer dan een millennium weg. Toen dat imperium rond 400 n.C. uit elkaar viel duurde 't weer tot rond 800 voor Karel de Grote een min of meer nieuwe Europese unificatie tot stand bracht met daarna ook weer verbrokkeling. De Middeleeuwen kwamen tot een einde, de Renaissance bracht nieuwe bloei, het Habsburgse Rijk, eigenlijk ook weer een soort EU, kwam tot bloei. En nu zijn er lui die onze eigentijdse EU weer om zeep willen brengen. Als je dat alles bedenkt, is het toch wel een heel groot wonder dat je in al die jaren daar in Egypte één grote ontwikkelingslijn met hier en daar wat kabelkinken kunt ontdekken. Met een kunst die, hoewel vaak star in de voorschriften, heel esthetisch is. Een kunst waaraan we ons nog steeds vergapen. Ondanks dat zo stoffige museum.

Maar dat gaat veranderen. Niet alleen in Alexandrië zijn er wilde museumplannen. Ook in Caïro is dat het geval. Daar wordt zelfs gebouwd. Al een aantal jaren. Op de vlakte van Gizeh, een paar kilometer van de piramides.  In de 90'er jaren ontstond dat plan. Er moest een reusachtig nieuw museum komen, vele malen groter dan het huidige. The Grand Egyptian Museum. En dat moest klaar zijn in 2008. Maar ja, het huidige Egypte is natuurlijk niet dan van duizenden jaren geleden. Dus werd 't 2012. Toen kwamen de opstanden van de Arabische Lente en de regering van de Moslimbroederschap er tussendoor met in 2013 de machtsovername door  generaal Sisi . De opening werd maar uitgesteld en uitgesteld. De bouw werd intussen, zoals zo vaak met dat soort projecten, een aantal honderden miljoenen dollars duurder. En dat in een arm land als Egypte dat het mee moet hebben van het toerisme dat op z'n gat is komen te liggen. 't Schijnt nu 2018 te worden. Eerst zien, dan geloven. De bouw van de grote piramide van Cheops, zo'n 4500 jaar geleden, is vermoedelijk met heel wat minder problemen tot stand gekomen. Maar als 't ooit zover komt, wil ik er heen. Dan wil ik ervaren hoe overweldigend de oude Egyptische kunst overkomt in een modern museum.

oud

nieuw

oud

nieuw

oud

Zoals bijvoorbeeld die hele korte, vreemde en intrigerende interruptie van farao Echnaton (18de dynastie van 1351-1333 v.Chr.) en zijn vrouw Nefertiti. De farao die plotseling het monotheïsme invoerde met de zonnegod Amon, die een nieuwe hoofdstad Amarna stichtte en die hele nieuwe artistieke beeldvormen liet ontstaan. Dat alles was vanzelfsprekend te rigoureus voor de bestaande machten die graag hun oude orde wilden handhaven. Vandaar dat zonnegod Amon maar een kort leven beschoren was na het overlijden van Echnaton.

Echnaton

verering van de zonnegod Amon

En hoe zullen de wereldberoemde tombeschatten van zijn zoon Toetankhamon in dat nieuwe museum gaan stralen? Nu hebben die wel een eigen ruimte, maar in de presentatie ervan is een hele Egyptische wereld te winnen. 

Toetankhamon

't Wordt volgens mij een fascinerende ervaring, dat nieuwe Grand Egyptian Museum. Maar ja, wanneer? Misschien weten de oude Egyptische goden 't wel.  Overigens lijkt het transport van al die joekels van beelden van het oude naar het nieuwe museum, dwars door het chaotische Caïro, me ook een fascinerend evenement te gaan worden. 

Tot volgende week.

TOOS

Alexandrië, maar dan onzichtbaar

Eigenlijk zag ik niet zo veel, op die foto hierboven van zo'n anderhalve maand geleden. Gewoon een stenen muurtje, wat hengelaars, en water. Wel het water van de baai van Alexandrië. En dat op een fascinerende plek. Of die vissers zich daarvan bewust waren? Ik betwijfel 't. Wat er dan zo fascinerend was? Niet eens zo heel veel verder lagen, of beter gezegd liggen, de restanten van het paleis van Cleopatra. Onder water, dat dan wel. Alleen te bekijken als je een duikerspak aantrekt. Dus al zagen mijn ogen in werkelijkheid niet zoveel, mijn fantasie zag veel meer.

 Stel je voor, Cleopatra( 69-30 v.C.), die welhaast mythische vrouw die in zowel de Egyptische als de Romeinse geschiedenis van de 1ste eeuw voor Christus een grote rol speelde. De vrouw die minnares was van Julius Caesar, later het bed deelde met zijn rivaal Marcus Antonius, bij beiden kinderen kreeg, maar uiteindelijk zelfmoord pleegde vanwege, even kort door de bocht geformuleerd, de verloren strijd om de heerschappij over Egypte. Magische onderwaterfoto's zijn er al gemaakt van de restanten die daar, vlak voor mijn neus, verborgen lagen. Waarschijnlijk ooit onder water geraakt door aardbevingen en landverschuivingen die lang, lang geleden plaatsvonden.

Woeste plannen zijn er om al die historische schatten daar op de zeebodem zichtbaar te gaan maken voor het grote publiek. Met een gigantisch onderwatermuseum. Maar of dat er ooit gaat komen? Zoiets kost natuurlijk een aardige grijpstuiver. En met het toerisme in Egypte gaat 't natuurlijk ook niet zo geweldig de laatste jaren. Maar de oorzaken daarvan, dat is weer een heel ander verhaal. Als je dan voor zo'n museum mikt op 3 miljoen bezoekers per jaar, heb je nog een aardige inhaalslag te maken. Maar als 't er ooit zou komen, is 't natuurlijk wel gelijk één van de spectaculairste musea ter wereld. Zo niet het spectaculairste.

 

het bovenwaterdeel van het geplande onderwatermuseum

onder water

Als ze dan toch ooit aan de gang zouden gaan, kunnen ze ook best nog even een andere onderwaterplek in die boeiende baai erbij betrekken. Vlak bij het middeleeuwse fort Quaitbey dat op één van de eindpunten van de baai ligt. 

fort Quaitbey

Want daar stond namelijk ooit één van de zeven klassieke wereldwonderen. De vuurtoren, de Pharos van Alexandrië. Het waarschijnlijk meer dan 100 meter hoge, stenen baken met vuur en spiegels bovenop. Moet je je even voorstellen. Een toren met die hoogte in die tijd! Zo kon je in ieder geval goed zien waar die door Alexander de Grote in 331 v.Chr. gestichte stad lag in het laagland van de Nijldelta. Restanten van de Pharos zijn verwerkt in dat fort. Maar er liggen ook nog gigantisch grote rotsblokken van het torenfundament onder water. Daar terechtgekomen bij, ook al weer, een aardbeving. Ergens rond 1300, schijnt 't. Toen die vuurtoren trouwens al helemaal in verval was geraakt. 

resten van de Pharos van Alexandrië

Wat zou 't mooi zijn als je ook die ruïnes kon bewonderen. Want van die zeven wereldwonderen is nu alleen nog de piramide van Cheops te bekijken. Eigenlijk zouden ze veel beter gelijk die hele baai kunnen afdammen en droogpompen. Stel je eens voor wat daar allemaal te voorschijn zou kunnen komen? Dat gaat zelfs mijn rijke fantasie ver te boven!

de baai van Alexandrië

Restanten van de klassieke, wereldberoemde Bibliotheek van Alexandrië zitten daar waarschijnlijk niet bij. Die schijnt meer landinwaarts te hebben gestaan, een paar honderd meter van de huidige, moderne versie.  Die versie waar tijdens de International Bibliotheca Alexandrina Biennale for the Artist's Book in mei mijn artist book "The Four Freedoms" werd tentoongesteld.

de huidige bibliotheek van Alexandrië

Best gek te beseffen dat de plek waar ooit alle wijsheid van de Klassieke Wereld op papyrusrollen verzameld lag niet meer goed is terug te vinden. Nu zijn we blij met snippers teksten uit die tijd, toen lag alles voor het grijpen. Ook trouwens de plek waar de vrouwelijke wiskundige en filosofe Hypatia van Alexandrië( 370-415 n.C.) leefde en werd vermoord. Want dat verhaal moet ik toch nog even kwijt. Die Hypatia was wel een heel bijzondere vrouw. Stel je voor, een geleerde onafhankelijke vrouw in die tijd! De tijd van de overheersing van Egypte door de Romeinen en de opkomst van het Christendom. Met daarbij christelijke sekten die wijsheid als ketters zagen. Alleen de bijbel gold voor hen, wetenschap was heidens. In een Alexandrijnse machtstrijd tussen wereldlijk, dus Romeins gezag en kerkelijk gezag schijnt de niet-christelijke, dus daarmee gelijk heidense, Hypatia door óf een groep fanatieke monniken óf een meute opgehitste burgers gelyncht te zijn. 

de steniging van Hypatia

"L'histoire se répète" zou je kunnen constateren. Want werd Malala Yousafzai, die een paar jaar geleden een Four Freedoms Award kreeg uitgereikt in Middelburg, niet in haar hoofd geschoten door een fanatieke, Pakistaanse  Talibanstrijder! Juist vanwege het feit dat ze er voor streed dat meisjes naar school mochten? 1600 Jaar nadat Hypatia werd gestenigd door christenen! Er valt nog steeds een wereld te winnen. Tot volgende week.

TOOS

Nice, nice place to work

het complex met daarin mijn atelier en ervoor de dagelijkse markt

Het is altijd weer een genoegen, werken in mijn atelier in Nice. Aan de Côte d'Azur. In de Provençe. Frankrijk dus. Een land dat op dit moment nogal wordt geplaagd. Door de sociale onrust, de stakingen, de aanslagen en alle daarmee samenhangende sores rond het net gestarte Europese voetbal kampioenschap. Het zijn nog niet de 10 plagen van Egypte uit het Bijbelboek Exodus, maar toch! Zolang ik in mijn atelier verkeer, krijg ik er niet zoveel van mee. Maar daarbuiten? Dan is het vooral het openbaar vervoer. De ene staking na de andere. Of, zoals 't hier ook vaak wordt genoemd, een "mouvement social". Dat klinkt natuurlijk veel prettiger dan grève, Frans voor staking. Nou is een staking natuurlijk wel een sociale beweging, maar ik ken heel wat sociale bewegingen die geen grève zijn.

 

Europees voetbal in Nice, dat zul je weten!

Sta je bijvoorbeeld bij het treinstation op een zondagmorgen in mei te wachten op lijn 99, de directe busverbinding met het vliegveld. Want levensgezel en ik zouden voor een korte vakantie vliegen naar Puglia, zoals de regio in de hak van Italië heet. Geen bus om 9 uur zoals zou moeten. Het aantal wachtenden achter ons groeide. Ook geen bus om 9.30 uur, zoals zou moeten. Levert navraag bij een andere bus op dat 99 vandaag even niet rijdt. Terwijl op de donderdag het hele openbaar vervoer, inclusief 99, ook al plat had gelegen. Moet toch kunnen, nietwaar? Onverwacht allerlei toeristen dwars zitten. Plotsklapse grève, sorry, mouvement social! Toen met een derde persoon maar een taxi genomen richting vliegveld. Gedeelde smart en in ieder geval gedeelde kosten. Als je dan in je eentje zou zijn, betaal je voor zo'n taxirit naar het vliegveld met zondagstoeslag toch maar mooi net zoveel als voor die vlucht met easyJet naar Italië.

een hoek van mijn atelier

Bij terugkomst twaalf dagen later wisten we al dat de vliegverkeersleiders staakten. Maar dat ritueel vindt hier zo'n 3 à 4 keer per jaar plaats. Gelukkig vond onze vlucht toch doorgang. Ter compensatie was 't wel opnieuw hommeles met bussen en treinen. Sommige bussen reden wel, andere weer niet en de tram deed 't helemaal niet. Dus namen we maar de eerste de beste die ergens au centre ging. Dan maar wat verder lopen. Gelukkig ligt mijn appartement behoorlijk centraal. Ach, je leert er mee leven. De Niçois ondergaan 't, zo op het oog, allemaal nogal laconiek. Stakingen in Frankrijk? Dat is toch onderdeel van de cultuur, van het leven? N'est ce pas?

Maar in mijn atelier gaat dat alles aan me voorbij. Dat is ook wel nodig, want voor het komende weekeind, dat van van 18/19 juni, moest er een serie schilderijen af van 40 bij 40 cm. Lees maar over het waarom in de vorige blogaflevering over Galerie Àlafran in Diepenheim. Die serie, waaraan ik in Middelburg al was begonnen, had niet voor niets de autoreis naar Nice meegemaakt. Hier moest de finishing touch worden aangebracht. En dat is gelukt. In alle rust. Want levensgezel moest vanwege kunst en andere besognes voor een dikke week toch even terug naar Nederland. Kon ik dus lekker doorwerken.

aan het werk

Voor hem was 't trouwens toch ook weer even spannend bij terugkomst op het vliegveld van Nice. Reed dat openbaar vervoer wel? Want de website van de Lignes d'Azur, de vervoermaatschappij hier, gaf aan dat de helft ervan die dag weer opnieuw plat lag. Maar zijn bus 23 van 21.45 uur, de laatste van die dag, kon hij nog net hollend halen. Je moet namelijk, omdat "Schengen" tijdelijk is opgeschort en de veiligheidsmaatregelen sterk zijn opgevoerd, nu op het vliegveld bij aankomst weer net als vroeger door de douane. Komen er tegelijk twee volle vliegtuigen aan, zitten er wel twéé douanebeambten om die klus te klaren. Moet kunnen, één per vliegtuig. Dan is 't echt billenknijpen als je maar een paar minuten speling hebt voor die bus. De laatste overigens van alle lijnen op zo'n avond die richting centrum gaan. Kwart voor tien dus! Bij een druk vliegveld en een grote stad als Nice. Daarmee heb je nu zelfs mazzel. Want een paar jaar geleden ging die allerlaatste al om kwart over negen. Er valt in Frankrijk op allerlei gebied, of 't nu om een mouvement social gaat of efficiëntie bij openbaar vervoer, nog een wereld te winnen. Maar dat lukt blijkbaar alleen met flink grote horten en stoten. En toch blijft het een prachtig land waar ik graag kom. Gek hè?

De taxichauffeurs gaan trouwens, zo vermoed ik, goud verdienen de komende weken. Er is namelijk een viertal voetbalwedstrijden van Euro 2016 gepland in Nice. En daar maken ze, volgens de huidige planning van de bonden bij het openbaar vervoer, graag gebruik van om niet te rijden. Net zoals de piloten van Air France dreigen niet te vliegen en de vliegverkeersleiders ook graag een dagje niet leiden. Courage! Tot volgende week.

TOOS     

Kunstfeestje deel 1 tijdens weekeinde van 18/19 juni bij Galerie Àlafran in Diepenheim

Galerie Àlafran in Diepenheim

Dat ik gedurende dit jaar mijzelf Nederlands Briljanten Kunstenaar 2016 mag noemen, daarop ben ik best trots. En dat mag ook best gevierd worden. Toch?

Al breinstormend met mij in Nederland vertegenwoordigende galeristen kwamen we op een paar feestelijke ideeën. Een viertal speciale kunstweekeinden met een niet te versmaden "briljanten" kunstverrassing en een bijbehorende brochure van 16 pagina's. Daarvan hier de voorkant.

Zo'n voorkant heeft in het algemeen natuurlijk ook een binnenkant. Om het mijzelf bij deze blogaflevering eens even makkelijk te maken, citeer ik maar gewoon wat daar te lezen valt.

"Toos van Holstein is Briljanten Kunstenaar 2016 geworden en dat wil ze graag vieren. Met iedereen die daarbij betrokken is geweest, maar ook met iedereen die zin heeft in een kunstfeest. Dan is vanzelfsprekend de vraag " hoe vier je iets op een briljanten manier"?

 Zuiver goud wordt aangeduid met 24 karaats. Maar hoe zit dat bij briljanten? Omdat Toos nog lang niet gaat stoppen en haar kunst meer ziet als een groeibriljant wordt het dus een reeks korte manifestaties onder de noemer "25 Karaats Briljant".

Gedurende het jaar 2016 worden bij de haar vertegenwoordigende galerieën (zie achterin) eenmalige weekeinden georganiseerd waarbij de koper van een nieuw werk van Toos van Holstein een gratis briljant naar keuze erbij krijgt. Eén uit een reeks olieverfschilderijen van 40 bij 40 cm die Toos speciaal maakte voor deze manifestatie "25 Karaats Briljant".

En stel nu dat er net niet die briljant bij zit die je onvermijdelijk aanlokkelijk toeglinstert? Want dat is natuurlijk mogelijk. Dan is er vast een andere 25 Karaats Briljant manier te vinden om de aankoop feestelijk te vieren. Want het is wel de bedoeling dat 2016 een bijzonder jaar wordt voor iedereen die zich betrokken voelt bij de kunst van Toos van Holstein. Voor zowel oude als nieuwe liefhebbers van haar werk."

 

een pagina uit de brochure

Duidelijk toch, die niet te versmaden "briljanten" kunstverrassing? Daar heb ik dus weinig aan toe te voegen. Behalve dan dat de eerste van deze feestelijke manifestaties over een paar weken plaatsvindt. Op zaterdag 18 en zondag 19 juni bij Galerie Àlafran in het Twentse kunststadje Diepenheim (zie ook onderaan) waar van mij nog een expositie loopt tot 26 juni. Dat ik dan daar, in het Oosten van het land, zelf aanwezig ben, spreekt vanzelf. En dat iedereen feestelijk zal worden verwelkomd door galerie-eigenaar Irma Blank en mij is natuurlijk net zo vanzelfsprekend.

nog maar een

en waarom niet ook nog "La dolce far niente" toegevoegd

In de loop van het jaar komen er nog drie van deze kunstfeestjes. Bij welke galerieën en waar? Dat staat dus achterin die brochure! Tot volgende week.

TOOS

Galerie Àlafran

Grote Straat 45, 7478 AB Diepenheim

open woensdag t/m zondag 12-17 uur

http://alafran.nl/