Zuid-India door een Toosiaanse kunstbril

Indiase tempels en Italiaaanse tagliatelli: waarom niet?

Als je, zoals ik, bij je geboorte al behept bent met het kunstgen kom je daar dus nooit meer vanaf. Dan blijf je de wereld altijd 'kunsterig' zien. Zogezegd een levenslange veroordeling tot het dragen van een ingebouwde kunstbril. Is dat erg? Nee, integendeel. Want daardoor stond ik als 6-jarig puppie al in de krant in Eindhoven vanwege een gewonnen tekenwedstrijd, exposeer ik als volwassene op prachtige plekken in allerlei landen, was ik als senior in 2016 Nederlands Briljanten Kunstenaar en verkeerde ik afgelopen februari met die onafscheidelijke kunstbril in het zuiden van India. Twee weken geleden schreef ik al over de kleur en chaos daar.

Nou krijg je bij zo'n reis niet zoveel mee over de moderne kunst in India. Het gaat dan vooral om de overblijfselen van lang geleden. Met eeuwenoude tempels en af en toe een heerlijk overdadig paleis. Uitingen van een hoogontwikkelde  cultuur die al heel lang bestond toen wij in Nederland ons nog uit zompige moerassen en vanonder de zeespiegel omhoog moesten trekken aan ons eigen haar. Je weet wel, die truc die Baron von Münchhausen veel later ook nog eens gebruikte.

Denk maar aan de Mahabarata en de Ramayana, duizenden jaren oude epische geschriften over de goden, net als de Griekse Ilias en Odyssee in dichtvorm. Of de Kamasutra, het rode-oortjes-boek van ver voor onze jaartelling. Allemaal teksten die nog steeds belangrijk zijn voor de Hindoeïstische cultuur nu. Kijk maar naar onderstaand filmpje.

Een tikje anders dus dan we in Europa gewend zijn. Bij het al eeuwen oude mimespel schminkten de spelers zich zelfs vooraf, als onderdeel van hun optreden, op dat hele kleine toneeltje.

Fascinerend om te zien hoe daarbij langzaamaan hun hele gezicht onder een dikke laag verf verdween. Dat duurde bijna net zo lang als de voorstelling zelf. Op zich trouwens niet erg. Want ons westers tijdgevoel moest even flink wat versnellingen terug schakelen. Gezien de benodigde tijd voor het gemimed piepkleine stukje uit een enkel onderdeeltje van de duizenden pagina's tellende Mahabarata zou je bij dat hele epos zo een aantal maanden verder zijn geweest.

Zowel bij dat mimespel als het klassieke dansfestijn was duidelijk dat al die gebaren en al die houdingen voortkomen uit een gigantisch lange traditie. Want heel veel kon ik herkennen door wat ik daarvoor al had gezien in heiligdommen uit de 13e en 14e eeuw.

Dezelfde tijd dus dat in Frankrijk en Engeland onze gotische kathedralen werden gebouwd. Met al hun hoge torens, zuilengangen, beeldhouwwerk en nu vaak verdwenen of sterk vervaagde muurschilderingen. Eigenlijk identiek met wat toen in Zuid India plaatsvond in een heel andere bouwstijl en vormgeving. Echt frappant!

Net zo frappant trouwens als het gemis aan oude stadskernen. In Europa is 't meestal totaal geen moeite om binnen een uur rijden ergens een stad, stadje of dorp tegen te komen met oude huizen gegroepeerd rond een plein met een kerk in het midden. Met vanzelfsprekend minstens één café plus terras. Daar in India? Niente, nichts, rien, nothing. Wel allemaal chaotische, rechthoekige bouw, hoger, lager, breder, smaller, ongestructureerd volbehangen met reclame uitingen. Net of er nooit oude stadskernen hebben bestaan. En, afgezien van enkele plaatsen, ook nauwelijks terrassen waar je in de schaduw de moeie en door temperaturen boven de 30 graden verhitte toeristenvoetjes even rust kon gunnen bij een kouwe cola. Of ook niet te versmaden, samen één zo'n halve liter grote fles bier. One Kingfisher please and two glasses! En dan zie je wel of je nog een tweede fles laat aanrukken. Maar hier en daar begon die toeristencultuur zoals wij die kennen zich toch wel te ontwikkelen. Wat wil je ook! De Indiase middenklasse begint nu ook op vakantie te gaan. En dan heb je 't wel gelijk over honderden miljoenen Indiërs!

Ook vind ik 't altijd interessant om met mijn ingebouwde kunstbril naar muurschilderingen te speuren. Amateuristisch of professioneel is daarbij geen punt. Hoe versieren mensen hun eigen omgeving, daar gaat 't dan om. Hierbij een paar voorbeelden.

Nu zit ik al weer in een heel andere omgeving. Waar dan wel? Tot volgende week.

TOOS

Een hartige bank

Nee, de bank uit de titel heeft niks te maken met die bank waarover de laatste weken nogal wat gedoe is. Die bank, ik zal geen naam noemen, waar leiders zitten, ik zal geen namen noemen, die elk maatschappelijk gevoel  heel erg diep hebben weggestopt in hun persoonlijke en ongetwijfeld zeer goed gevulde, zo niet uitpuilende kluis. Zogezegd geen bank met een hart. De hartige bank die ik bedoel is er zelfs een die me tot nu toe nog geen duit heeft gekost. En kom daar tegenwoordig eens om bij al die grote banken, too big to fall, die oh zo graag wel jouw geld willen beheren.

Het onderwerp van deze aflevering werd zelfs zomaar bij mij voor huis gratis afgeleverd. Zie bovenstaande foto's. Hoe dat zit? Daarvoor moet ik een paar jaar teruggaan. Naar de tijd waaruit onderstaand filmpje komt. Naar de tijd dat ik mijn Cerby aan het creëren was.

Ooit werd ook Cerby, in nog maagdelijk witte staat, bij mij voor de deur afgeleverd. In het kader van de Dogparade. Een initiatief onder de paraplu van Stichting Energy4All (http://energy4all.nl/) die zich bezig hield en houdt met  geld opbrengen voor de ontwikkeling van een heel speciaal medicijn. Dat medicijn moet in de toekomst kinderen kunnen helpen die geboren worden met de zogenaamde energiestofwisselingsziekte. Hierdoor is die kinderen in het algemeen maar een kort en gehandicapt leven gegeven.

Destijds werd ik benaderd door Mike Zeelen, zelf moeder van zo'n kind, met de vraag of ik mee wilde doen met de Dogparade, een door haar opgezet initiatief.

Heel veel bekende kunstenaars hebben toen zo'n grote hond beschilderd. Die kleurrijke groep is daarna op reis geweest door heel Nederland en uiteindelijk geveild voor het goede doel. Ik ben er nog altijd apetrots op dat mijn Cerby, een naam afgeleid van de hondse bewaker Cerberus van de Grieks-mythologische onderwereld, toen € 8000 heeft opgebracht.

Nu heeft Mike een nieuw initiatief ontwikkeld. De 'heARTparade' https://www.heartparade.nl/. De kern daarvan wordt gevormd door een hartvormige tweezits designbank, ontworpen door Johan Leemkuil. Als je goed kijkt zie je dat de bank in elkaar is gevouwen vanuit een hartvorm.

En zo'n exemplaar werd dus nu bij mij afgeleverd. Door de voorzitter van de Stichting Energy4All in eigen persoon. Mike vroeg mij namelijk een poosje geleden of ik ook nu weer wilde meedoen met dit kunstzinnige evenement voor het goede doel. Natuurlijk zei ik ja. Net zoals in de tussentijd een aantal andere kunstenaars ook al heeft gedaan. In de loop van het jaar zal die 'heARTparade' weer door het land gaan reizen en de veiling is gepland ergens in 2019. Maar eerst zal ik natuurlijk nog zelf aan de slag moeten. Het is ten slotte niet de bedoeling dat die bank wit blijft.

Bij die rondreizende verzameling van hartige banken worden ook nog sponsors gezocht. Zo kun je vanaf € 1000 al sponsor worden van een bank, bijvoorbeeld die van mij. Wat je daar allemaal voor terug krijgt, kun je hier lezen. Ik houd mij in ieder geval aanbevolen.

Ik ben nu nog even bezig met een paar andere kunstige zaken, maar zodra ik met die bank aan de gang ga houd ik jullie wel op de hoogte via dit blog en facebook. Tot volgende week.

TOOS

Kleur en chaos

In India moet ik natuurlijk wel eerst even mijn hand laten beschilderen

Lang geleden reisde ik rond in Rajasthan en omgeving in het noordoostelijk deel van India. Een reis die me altijd is bijgebleven. Een aantal weken geleden landde ik na flink wat uren vliegtuiggenoegen (of ongenoegen, 't is maar hoe je dat ervaart) vroeg in de morgen, stram van lijf en leden, op het vliegveld van Chennai . Het vroegere Madras, in het zuidwestelijk deel van India. En al zitten er een paar duizend kilometers tussen die gebieden, want India is echt héééél groot, gelijk was er weer die herkenning van twee elementen. Uitbundige kleuren en heerlijke chaos. Twee Indiase kenmerken die in ons strak georganiseerde landje juist vaak ontbreken. Zie bijvoorbeeld onderstaand filmpje met een paar verkeersshots.

Menig Nederlands chauffeur zou er een stevige hartverzakking aan overhouden, zo niet een eersteklas hartaanval. En toch loopt 't allemaal. Wel met heel veel getoeter maar zonder van die vreselijke opgestoken Nederlandse middelvingers en chagrijnige hoofden en ook vrijwel zonder stoplichten! Voor ons gevoel gaan ze tot het gaatje, of ook regelmatig tot in het gaatje, maar daar houden ze allemaal gewoon rekening mee. Echt een Hindoeïstisch wonder!

Claxonneren is zelfs verplicht zoals achterop veel vrachtauto's valt te lezen: sound horn! 

De chauffeurs zijn namelijk gewend vooral vooruit te kijken en de zijspiegel is er meer om je haar goed te kunnen kammen. Dus als achteropkomend verkeer geef je gewoon even een zo hard mogelijk toetersignaal dat je eraan komt. Middenin de stad is het dan ook altijd echt een klereherrie. Het zien vergaat je niet, het horen wel. Wettelijke normen voor de geluidsbelasting in decibel van gevels aan de verkeersweg? Ja hallo, dit is India!

Aan dat aantal verkeersdB's dragen de claxons van de tuktuks, dat ongelooflijk grote leger van gele, heel wendbare wagentjes, substantieel bij. Je weet wel, die drie of vierwielertjes waarmee je voor een luttel bedrag van hot naar haar komt. Ideaal. Als je ten minste van te voren met de chauffeur maar een prijs afspreekt. Want toeristen zijn natuurlijk per definitie een prooi voor afzetterij. Maar is dat in Nederland fundamenteel anders?

Soms ook waant zo'n tuktukchauffeur zich een kloon van James Bond. Dan zit je ineens in een zinderende achtervolging waarbij een paar centimeter afstand van voorliggers ruim voldoende is terwijl een ruime centimeter aan weerszijden zijn tuktuk en de naastrijdende vervoersmiddelen schaafvrij houdt. Wat of wie hij dan achtervolgt? Geen idee! Want heeft hij het ene doelwit achter zich gelaten, dan springt hij wel weer achter een volgend aan. Ik heb mijn hart daarbij regelmatig vastgehouden, net als de hand van levensgezel, maar altijd weer kwam 't goed.

Dan dat tweede kenmerk. Die uitbundige kleuren. Destijds in Rajasthan had ik daar al volop van genoten. De mensen zelf, de kleurrijke sari's van de vrouwen, de aardkleuren van de eeuwenoude mogolpaleizen, al die beschilderde muren van de huizen, de chaos aan reclameborden. En met natuurlijk die vele overkleurige Hindoetempels met al hun beelden. Nu was 't nog steeds niet anders. 

Ik ging echt weer kopje onder in een andere cultuur, in een andere wereld. Een wereld die vanwege de in dit jaargetij altijd wel aanwezige zon de hele dag door schittert van de kleur. En iedereen die mijn werk kent, weet dan wat ik bedoel. Dat het daarbij overdag boven de 30 graden komt bij een vaak behoorlijk hoge vochtigheidsgraad? Ach, wie maalt daar om in zo'n sfeer.

Je kunt in India dan ook wel aan het fotograferen blijven. Gelukkig hebben we daarbij niks meer te maken met dat noodgedwongen zuinige gedoe in de 'oertijd' fotografie van een paar decennia geleden. Hoeveel rolletjes heb ik nog? Maak ik die foto nou wel of niet? Oeps, mijn rolletjes zijn bijna op! Toch maar niet dan. Kun je je dat nog voorstellen? Nu schiet je maar gewoon, raak of niet raak, weggooien kan altijd nog.

Voor deze aflevering heb ik tamelijk willekeurig even een heel snelle en heel kleine keus gemaakt uit de gigantische hoeveelheid die nu op de harde schijf staat. Hoe levensgezel en ik daar een uitgebreid fotoboek uit gaan brouwen? Dat wordt keuzestress tot en met. Beslist veel erger dan wanneer je tegenwoordig de Mediamarkt binnenloopt om een televisie uit te zoeken. En hoeveel stress roept dat al niet op!

Hoe dan ook, reken maar dat er de komende tijd meer 'India' voorbij gaat komen. Tot volgende week.

TOOS

Homerus, Homer, Homère

TOOS-doodle, gemaakt op mijn iPad

Je ziet, ik ben met mijn hoofd weer helemaal boven de internetradarhorizon gekomen. Nog maar net trouwens. Vandaar hier de laatste aflevering in de korte, van te voren klaar gezette reeks van mijn helden en heldinnen.

 Een waardige afsluiting met Homerus. Of Homer zoals hij in het Engels heet. Of Homère op z'n Frans. De Griekse gigant die in de loop der eeuwen kunstenaars en toneelschrijvers is blijven inspireren. Ook mij heeft hij het nodige gebracht. Heb ik met steendrukken niet mijn aandeel geleverd aan nieuwe Franstalige uitgaven van de Ilias en Odyssee?

Homerus met zijn Ilias en Odyssee is in onze Westerse wereld niet meer weg te denken. De strijd om Troje, Achilles, de schone Helena, Odysseus, hij heeft vele helden geschapen die in feite  onverbrekelijke schakels vormen tussen de oude Griekse beschaving en de onze.

Homerus mocht dus absoluut niet ontbreken in deze korte reeks.

Toos van Holstein, Homerus, olieverf 180-80 cm

Toos van Holstein, steendruk bij de Ilias

Tot volgende week.

TOOS