Dante en Homerus te gast bij TOOS als Middelburg op 6 mei Boekenstad is

Eens per jaar op de eerste zondag in mei is Middelburg een echte Boekenstad. Vanuit verre streken, zelfs uit Vlaanderen, komen zo'n 130 handelaren in allerlei soorten en maten naar de Markt. Daar waar zich ook al heel lang één van de mooiste en grootste boekhandels van Nederland bevindt. De Drukkerij. Nog nooit bezocht? Dan mis je wat. 't Is maar dat je 't weet! Maar dat terzijde.

Zelf voeg ik ook het nodige toe. Maar dan wel in mijn atelier aan de Korendijk. Met als gasten onder anderen de Griek Homerus, de Italiaan Dante Alighieri, de goden uit de IJslandse Edda en heiligen als Sint Nicolaas en Catharina van Alexandrië? Best een interessant gezelschap, nietwaar?

logo van de kunstroute

   Die boekenmarkt is een spin-off van onze maandelijkse Kunst en Cultuurroute in Middelburg. Ooit een thema, dat uiteindelijk zoveel succes had dat de organisatie ervan na een aantal jaren op eigen benen kon staan. Maar die boeken zitten natuurlijk nog wel steeds in de genen van de kunstroute. Vandaar dat een aantal ateliers en galerieën zich zondag 6 mei ook werpt op het boek. Maar vanzelfsprekend wel kunstzinnig. Kijk maar op de website https://www.kunstroutemiddelburg.nl/.

Daar zul je dus ook mijn atelier aantreffen. Want naast schilderijen heb ik ook wel een en ander in huis op boeken in combinatie met kunst. Van de oude Grieken via de middeleeuwen tot aan vandaag de dag. En dat allemaal dankzij mijn Galerie Quadrige in Nice. Eigenaar Jean-Paul Aureglia blies er nieuw leven in uitgeverij La Diane Française die ooit al samenwerkte met nu dooie maar nog steeds beroemde kunstenaars als Salvador Dali, Leonor Fini en André Masson.

Hij stelde zich als levensdoel om naast nieuwe teksten ook eeuwenoude literaire pijlers onder onze hedendaagse Westerse beschaving uit te geven.  In de vorm van het livre d'art. Een in la douce France veel meer dan in Nederland voorkomend soort kunstboek. Uitgaven in zeer beperkte oplage, geïllustreerd met multiples. Originele kunstwerken zoals etsen, houtsneden, gravures, steendrukken en zeefdrukken. Allemaal losliggend en daardoor met het handje uitneembaar.

 

een selectie van de boeken die ik maakte

Bij dat levensdoel van Jean-Paul ben ik als kunstenaar nu al een flink aantal jaren betrokken. En daardoor kan ik dus mooi meespelen met Middelburg Boekenstad. Met zeefdrukken bij hoofdstukken uit de 14de eeuwse Divina Commedia van Dante. Met steendrukken bij de duizenden jaren oude verzen in de Ilias en Odyssee van bard Homerus. Met steendrukken bij de ook al heel oude Scandinavische sagen en legenden uit de Edda. Ooit in de 12de eeuw opgetekend in IJsland. En met steendrukken bij een paar heiligenlevens uit de Legenda Aurea.

De Legenda Aurea? Ja! Een boek dat in Nederland niet zo bekend is, maar in de middeleeuwen het meest gelezen boek was na de Bijbel. Met uitgebreide levensbeschrijvingen van het gigantische aantal heiligen dat de Roomse Kerk in de loop der eeuwen had verzameld. Zoals onze eigenste Sint Nicolaas. Toen nog zonder zijn Piet. Verwacht in mijn afbeeldingen dus geen zwarte of in wat voor kleur dan ook geveegde of gestreepte helpers van hem.

zeefdruk bij de Divina Commedia

steendruk bij de Edda

Ook Santa Catharina, die zorgde voor mijn eerste voornaam, heb ik kunstzinnig onder handen genomen. Maar dan wel die van Alexandrië. Want het Toscaanse Siena heeft ook een 14de eeuwse heilige van die naam. Eveneens heel sterk vereerd, maar mij een te kwezelachtig typje. Nee, dan mijn naamgenoot Catharina van Alexandrië van rond het jaar 300! Een zeer wijze, onafhankelijke, standvastige en gelovige vrouw die met haar heldere verstand zelfs mannen wist te overtuigen. Ga er maar aan staan! Maar ja, ze moest 't wel met de marteldood bekopen. Volgens de legende dan natuurlijk. Kijk, dat zijn vrouwen die me inspiratie opleveren.

steendruk bij de Heilige Catharina

 

Benieuwd? Kom dan 6 mei naar de Korendijk 56. Daar krijg je niet alleen uitleg over die prachtige steendrukkunst maar kun je ook de bijbehorende livres d'art bekijken. Allemaal nog ouderwets met losse loden lettertjes met de hand gezet door Jean-Paul en pagina voor pagina op de handpers gedraaid. Wel in de Franse taal. Maar zoals gezegd, alle apart genummerde en gesigneerde bijbehorende multiples liggen er los in. En is kunst niet een soort universele taal? Tot volgende week.

in het steendrukatelier van Rudolf Broulim bij Antwerpen

TOOS

High Society in het Rijksmuseum, Lower Society in Zuid-India

Ik verkeer nog steeds in Niçoise dreven, al een flinke tijd. En daar is helemaal niks mis mee. Maar 't betekent natuurlijk wel dat ik van een aantal recente kunstige belevenissen in Nederland alleen op de hoogte kan blijven via internet. Tot voor een paar jaar moest ik daarvoor naar buiten. Zoals naar een terrasje tegenover het prachtige oude complex waarin mijn atelier zit.

Een terrasje dus met wifi en ook vaak zon. iPad'je erbij en, afhankelijk van het tijdstip, een cappucino, een pilsje of een glas wijn. Ook alweer niks mee mis. Maar het moderne communicatieleven schrijdt voort. Niet gestadig, maar in een continue sprint. Dus heb ik me hier uiteindelijk toch maar overgegeven  aan die niet te stuiten ontwikkeling en me gewaagd aan een huiselijke internetverbinding. En nu? Wat went een mens toch onafwendbaar snel aan zoiets. Een leven zonder cyberspace op mijn Niçoise afzonderingsplek? Ik kan 't me bijna niet meer voorstellen.

Daardoor heb ik alle berichtgeving over de nieuwe blockbustertentoonstelling 'High Society' in het Rijksmuseum goed kunnen volgen. Wie kan 't trouwens ook zijn ontgaan? Overal is er wel aandacht besteed aan die van over de hele wereld verzamelde collectie van menshoge portretten. Met onze eigen afgestofte en opgefriste Marten en Oopjen van Rembrandt als stralend middelpunt. 

Rembrandt, Marten en Oopjen

Paolo Veronese, Graaf en Gravin da Ponto, 1552

Een soort parade van machtigen en rijken door eeuwen heen. Want machtig of rijk moest je natuurlijk wel zijn als je je vroeger op die manier liet vereeuwigen. Nu, met de fotografie, laat je gewoon voor niet al te veel geld even een paar meter hoge foto van jezelf afdrukken. Hoewel?

Zijn van Barack en Michelle Obama niet net een paar maanden geleden hun officiële geschilderde, ook menshoge portretten onthuld? 

Ze hadden zo in 'High Society' in het Rijksmuseum ingepast kunnen worden. De portretschilderkunst wordt blijkbaar nog steeds hoger gewaardeerd dan de portretfotografie. Ga maar eens na hoeveel mensen graag van zichzelf en van hun kinderen een geschilderde beeltenis aan de muur hebben hangen. Hele volksstammen, schat ik zo in. Maar 't is natuurlijk ook wel zo dat een echt goeie portrettist heel veel extra's in een schilderij kan leggen. Kijk maar bij Barack en Michelle. Zoiets gaat volgens mij niet lukken bij een foto, hoe goed ook.  Terecht dus dat zowel destijds de schilders van 'High Society' als hun moderne opvolgers nu een leuk belegde boterham kunnen verdienen. Bij Kehinde Wiley en Amy Sherald, die respectievelijk Barack en Michelle heel mooi en persoonlijk in de verf zetten, zal dat beleg zelfs wel extra dik gaan worden. Want reken maar dat ze nu lange wachtlijsten hebben voor klanten die een aardige duit in hun schilderszakje willen doen. En ook weer daarmee is niks mis. Kunstenaars die hun vak verstaan, verdienen dat.

 Net toen de portretten van het ex-presidentspaar werden onthuld, reisden levensgezel en ik rond in Zuid-India. Zie een paar voorgaande afleveringen. Bij de vele foto's van de reis zitten natuurlijk ook heel wat mensenplaatjes. Geen dure portretten dus van de rijken en machtigen der aarde waaraan lang is gewerkt. Maar gewoon momentopnamen van vaak karakteristieke koppen waar het leven op heeft ingewerkt en de tijd overheen is gegaan. Noem het maar snapshots van de 'Lower Society' van India. Geen vooraf bepaalde poses en geen voor de selfie ingestudeerde tandpastaglimlachjes, maar de dynamiek en bijbehorend toeval van net die ene halve seconde. Dit leek me wel leuk als tegenstelling met bovenstaande. Bij deze een selectie.

Maar as 't effe kan, ga ik natuurlijk nog wel naar het Rijksmuseum. Want de expositie daar duurt tot begin juni. En voor die tijd ben ik zeker weer terug in Nederland.

TOOS

Goeie wijn en kunst, 't kan slechter

installatie van kunstenaar Tunga op Chateau La Coste

Eén keer raden waar 't bij een wijnchateau om draait. Heel goed! Wijnranken, druiven en het vloeibare eindresultaat in rood, rosé of wit. Maar als je zo'n chateau bezit, daar niet onaardig mee verdient en iets meer wilt? Kijk dan eens bij Chateau La Coste, zo'n twintig kilometer boven Aix-en Provence bij Le Puy-Ste-Réparade. In de prachtige, heuvelachtige campagne van de Provence. Vorige week maakte ik al een link met die plek via Arles en mondiale sterarchitect Frank Gehry. Type Rem Koolhaas, onze Nederlandse pendant. Of die moderne sterstatus van architecten tegenwoordig terecht is? Goeie vraag om in de groep te gooien. Maar ze verdienen er in ieder geval een leuke boterham door. Hoe dan ook, waar in Europa vindt je op iets meer dan een uur rijden van elkaar twee Gehry-bouwsels? In de Provence dus.

Op dat wijnlandgoed doen ze namelijk veel meer dan alleen wijn maken. Ze doen er ook aan landschapskunst, aan een recent geopend museum, en aan beroemde architecten. Vandaar Gehry.

 

ontwerp van Gehry

Maar of ie nou met dit ding z'n sterstatus onderstreept? Mwah! Nogal rommelig en ongeïnspireerd naar mijn smaak. Overigens wordt er daar niet op een paar euro's gekeken. Van over de hele wereld mochten kunstenaars er in het landschap ingrijpen. Echt zo'n speciale tak van kunstsport. Kunst, en hier ook architectuur, zodanig integreren dat er een eenheid met de omringende natuur ontstaat.

Op Chateau La Coste kun je je er aan verlustigen bij een rondgang van zo'n twee uur over de vele hectaren golvend en gedeeltelijk bebost terrein. Wil je vooraf, of eventueel achteraf, je ook nog verlustigen aan een chique Franse lunch? Geen probleem. De Japanner Tadao Ando, ook alweer zo'n ster aan het architectenfirmament, zorgde voor een dito chique ambiance. Toen ik er afgelopen herfst rondliep, waren de menu's niet aan te slepen.

 

restaurant op het terrein

Maar goed, nu die landschapskunst. Door ook al weer wereldberoemde namen. Zoals Ai Wei Wei. Waar kom je 'm tegenwoordig trouwens niet tegen? China misschien?

 

soort Romeinse heirweg van Ai Wei Wei met een hoog conceptueel gehalte

En Richard Serra met zijn stalen platen. Altijd herkenbaar met toch eigenlijk altijd dezelfde soort truc. Maak 't groot en het wordt indrukwekkend. Loop maar eens binnen bij Museum Booymans in Rotterdam. Daar staan meters hoge en meters lange gebogen platen van hem.

 

installatie van Serra

Of Sean Scully. Meer bekend van zijn schilderijen die in heel wat belangrijke musea hangen. Maar hier zette hij een groot stenen bouwwerk neer. In feite een driedimensionale uitwerking van wat hij op het platte vlak maakt.

 

van Sean Scully

Allemaal van die werken die je niet direct boven de bank kunt hangen of in een hoekje van de hal zet. Je kunt 't echt niks vinden en je kunt er idolaat van worden, met alle gradaties er tussenin. Een soort autismespectrum maar dan anders. Zo vond ik die grote, rechthoekige stapeling van allerlei kleurige steenblokken beslist indrukwekkend. En waarom? Eigenlijk een pure gevoelskwestie in combinatie met esthetiek. Een ander zal misschien wel zeggen 'Toos toch. Die hoop stenen?'. Datzelfde gevoel had ik ook bij de Braziliaanse installatiekunstenaar Tunga (1952-2016). Zie ook de foto boven .

Ik had nog nooit van de goeie man gehoord maar was gelijk gegrepen door wat hij op 'zijn' plek had gecreëerd met steen, kwarts en metaal. De truc die hij uithaalde met sterk magnetisch natuursteen vond ik magisch. Munten die je er bij hield, waren niet meer los te krijgen!

De volgende foto's zijn een beperkte keus uit de vele projecten en moeten maar hun eigen verhaal vertellen. Zoals o.a. die van objecten van Alexander Calder (1898-1976) en Louise Bourgeois (1911-2010). Twee beelden die niet specifiek voor het Chateau zijn gemaakt, maar gewoon zijn aangekocht.

werk van Alexander Calder

werk van Louise Bourgeois

Zelf kun je er trouwens ook nog het nodige aankopen. Prima drinkbare wijn bijvoorbeeld! Geen verrassende mededeling, schat ik zo in. Maar met acht euro per glas voor de goedkoopste rode mag dat dan ook wel. Een heerlijke herfstzon op het terras hadden we er toen wel gratis bij. Je kunt eventueel ook luxueus blijven overnachten op het landgoed. In, vanzelfsprekend, een speciaal daarvoor architectonisch ontworpen chique gebouw. Een paar nachtjes voor tegen de 900 euro. Best begrijpelijk, die prijsstelling. Want de landschapskunst moet  toch ergens van betaald worden. 't Komt ten slotte uit de lengte of de breedte. Of uit de zak van de bezoeker. Dat overnachten hebben we dus maar gelaten, de ambiance van de rest is een absolute aanrader. Tot volgende week.

TOOS

2x Frank Gehry en 1x Beatrix Ruf op 1 dag in 2 plaatsen in de Provence

Je hebt heel rijke mensen en dan nog die van de hors category. Zeg maar die 1% de nu al meer bezit dan de resterende 99% van de wereldbevolking zoals berekeningen laatst aantoonden. Het type dus dat geld als een volledig abstract begrip kan zien en waarschijnlijk al in geen jaren hun handen aan een geldbiljet, laat staan een munt, vuil heeft gemaakt. Ik stel me zo voor dat er altijd wel iemand is die hun diamanten en platina creditcards in een bundeltje voor ze meedraagt. Want een Dagobert Duck-achtig zwembad tot de rand gevuld met geld is natuurlijk niet meer van deze tijd.

Zoals bekend probeert van die 1% een deel alleen nog maar meer te krijgen. Stel je eens slechte tijden voor!Dan moet je toch wel wat extra's achter de hand hebben. Maar sommigen willen met hun kapitaal wel iets constructievers doen. Onder andere op kunstgebied. En dan bedoel ik niet de lui die 'van kijk mij eens'  op kunstveilingen tientallen, zo niet honderden miljoenen neerleggen voor een schilderij. Want dat slaat echt helemaal nergens meer op. Nee, dan doel ik op twee initiatieven in de Franse Provence. In Arles en op het wijnchateau La Coste bij Aix-en-Provence.

 

de oude Romeinse arena in Arles

Hoe ik daar zo op kom? Ik zit alweer een poosje in Nice om daar te werken aan een speciaal project. Een heel ander verhaal trouwens dat nog wel eens komt. Af en toe even mijn atelier uit is dan geen slecht idee. Vandaar onlangs Arles. Voor Franse begrippen niet echt ver van Nice. Gewoon twee uurtjes doorrijden en je zit er. Een aangename pleisterplaats die de oude Romeinen al op hun landkaarten intekenden. En natuurlijk ook de stad waar onze eigenste Vincent van Gogh heel wat eeuwen later inspiratie opdeed voor een reeks prachtige schilderijen.

Van Gogh, dat bekende café in Arles

Van Gogh, Arles onder de sterrenhemel

Maar daarvoor kwam ik niet. Ik wilde iets anders zien. Het nieuwe kunstinitiatief waar door een superrijke familie meer dan 100 miljoen euro tegenaan wordt gegooid.  De familie Hoffman van de Zwitserse farmaceutische gigant Hoffmann-La Roche. Zo'n tak van industrie waarin miljarden worden verdiend. Miljarden die, voorzichtig uitgedrukt, regelmatig ter discussie staan. En terecht!

Ooit werd Luc Hoffmann (1923-2016)verliefd op de Camargue streek waarin Arles ligt. Met als gevolg dat, heel kort door de bocht geformuleerd, zijn dochter Maja Hoffmann nu de Luma Foundation beheert. Een kunststichting die een aantal jaren geleden een uitgebreid en oud en vervallen complex van de SNCF, de Franse NS, in Arles kocht. Om er iets kunstigs mee te gaan doen.

 

het oude SNCF complex in de overgang naar een groot kunstcentrum

En bij dat iets hoorde een soort toren van Babel, te ontwerpen door Frank Gehry. De wereldberoemde architect die, al weer wat jaartjes geleden, de in vergetelheid weggezonken Spaanse provinciestad Bilbao opnieuw op de kaart zette met een iconische museum voor moderne kunst. 

het beroemde bouwwerk van Gehry in Bilbao

Voor Arles is dat niet persé noodzakelijk maar die nog niet affe nieuwe kunstkathedraal van Gehry wilde ik wel eens met eigen ogen komen aanschouwen.

Nou, modern is ie absoluut. Zeker voor dat ouwe Arles. Hoe zou Van Gogh dit hebben gevonden, vroeg ik me af. Zou hij er een schilderij aan hebben gewaagd? Geen idee! Maar persoonlijk vind ik het niet echt erg dat het bouwsel behoorlijk buiten de stadskern ligt. Stel je voor dat die toren naast het Romeinse amfitheater was komen te liggen! Geen echt lekkere combinatie. Overigens doet dat niets af aan het feit dat het een geweldig multidisciplinair kunstcentrum gaat worden waar beeldende kunst, architectuur, design en kunstonderzoek gecombineerd gaan worden. Nu al is de gigantisch grote, prachtig gerenoveerde treinreparatiehal open. Net als een aantal opgeknapte remises. Als alles echt helemaal officieel klaar is in 2019 ga ik zeker weer.

 

de grote, gerenoveerde en omgebouwde treinhal, nu expositieruimte

Op z'n minst ook interessant was dat ik de naam Beatrix Ruf tegenkwam in het begeleidend kunstteam voor de stichting. Je weet wel, de ex-directeur van het Amsterdams Stedelijk Museum. Smadelijk vertrokken vanwege ondergrondse schnabbelpraktijken. Maar ja, als je rond moet komen van zo'n armzalig directeurssalarisje? Da's geen echte vetpot. Overigens past dat dan wel weer aardig in het beeld dat Hoffmann-La Roche ooit door de Europese Commissie een boete van € 462 miljoen opgelegd kreeg. Iets met geheime kartelvorming in de farmaceutische wereld. Dus die 100 miljoen voor dit nieuwe kunstcentrum? Er zijn ergere zaken om je druk over te maken. Toch?

En waar dat 2x Frank Gehry op 1 dag uit de titel op slaat? Op het al genoemde Chateau La Coste zo'n 20 km boven Aix-en-Provence. Lees maar over 7 dagen. Tot volgende week.

TOOS