Alice, Helden aflevering I

Iedereen heeft zo haar of zijn helden. Vrijheidshelden, politieke helden, sporthelden, ze zijn er in allerlei soorten.  Maar ik laat me regelmatig inspireren door helden zoals ons die in de loop van de afgelopen millennia via oude teksten en middeleeuwse  en recente literatuur zijn overgeleverd. Daarom laat ik de komende weken een paar van die helden, van mijn helden dus, hier voorbij komen. Met natuurlijk het bijbehorende kunstwerk.

Alice, olieverf 160-120 cm

oude illustratie bij Alice in Wonderland

 Wie heeft er nog nooit gehoord van Alice in Wonderland! Speelfilms, tekenfilms, illustraties, het is bijna onmogelijk Alice niet te kennen. Lewis Carroll (1832-1898) maakte van haar een onsterfelijke held in 'Alice in Wonderland'.

Voor mij is ze gewoon dat kleine, nieuwsgierige meisje dat onbevreesd de wereld wil ontdekken. En als 't goed is, hebben we op latere leeftijd altijd nog zo'n klein meisje, of jongetje natuurlijk, in ons die nieuwsgierig blijft naar het onbekende, het avontuurlijke. Ik probeer zelf altijd dat kleine meisje in me te koesteren, want op die manier kan ik al schilderend en boetserend met was mijn eigen wereld, mijn monde interieur, blijven ontdekken.

Zo ontstond niet alleen dit olieverfschilderij maar ook een reeks beelden in kunststof. Voor mij is dat Alice, het meisje dat Wonderland aan kan!

Tot volgende week.

TOOS

Een Haarlemse Leonardo da Vinci: groots in klein en groot

het Teylers Museum in Haarlem aan de Spaarne

Tegenwoordig schijn je zonder bucket list geen noemenswaardig bestaan meer te kunnen hebben. Zo van 'wat heb jij nog op je bucket list staan?' Een raar woord, dat bucket list. Hoezo bucket? Dat is toch een emmer? Een emmerlijst! Nou, gooi maar in mijn emmer!Dan blijf ik toch liever bij dat goeie Nederlandse verlanglijstje. En op mijn lijstje staat al heel lang 'Milaan'. Toch komt 't er op de een of andere manier maar niet van. Van een bezoek aan de wereldberoemde kathedraal daar. Of aan de musea met kunstschatten uit de roemrijke renaissancetijd. Een tijd waarin Milaan en Florence elkaar letterlijk en figuurlijk de tent uitvochten op kunst en oorlogsgebied .

 

kaart van Milaan in de Renaissancetijd

Óf, en dat staat echt bovenaan, Leonardo da Vinci's muurschildering van Het Laatste Avondmaal. In het Santa Maria delle Grazie klooster. Gelijk bij het ontstaan in de jaren 1495 tot 1498 al beschouwd als een  kunstwonder van de bovenste orde. De expressiviteit in gezichtsuitdrukkingen en lichaamshoudingen die Leonardo in Jezus en zijn apostelen aanbracht, was volstrekt revolutionair. Toen al moest iedereen het zien en ook nu nog is het een trekpleister van jewelste. Ondanks de, achteraf gezien, verkeerde materialen die de experimenteel ingestelde Leonardo gebruikte waardoor al heel snel verval optrad. En ondanks alle vele en foute restauraties die er daarna overheen zijn gegaan.

Het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci in het Santa Maria delle Grazie

Gelukkig heb ik nu die Milaanschade op mijn verlanglijst ietwat kunnen bijwerken. Nog wel heel dichtbij ook. In Haarlem namelijk. In het Teylers Museum. Want daar hangt nu in een aparte zaal een waarheidsgetrouwe replica van dat Laatste Avondmaal op de ware grootte van 4,40 bij 8,80 meter.

 

de kopie in het Teylers Museum

detail

 Wel in combinatie met, in andere zalen, veel tekeningen van Leonardo die soms het formaat van een beetje overmaatse postzegel nauwelijks te boven gaan. De naam van die expositie? 'Leonardo da Vinci'. Daar is vast heel heftig over gebreinstormd. Maar dat doet niets af aan een voor Nederland absoluut unieke tentoonstelling. Zoveel werk van die wereldberoemde homo universalis is er volgens mij nog nooit in ons land te zien geweest.

Leonardo da Vinci: kunstenaar, wetenschapper, ingenieur, lopende encyclopedie en al eeuwenlang een onuitputtelijke bron voor speculatief nieuws en mysteries. Is die 'Salvator Mundi' die vorig jaar voor $450.000.000 naar Abu Dhabi verdween nou echt wel door hem zelf geschilderd? Eigenlijk best grappig dat zo'n volstrekt christelijk schilderij nu goede sier moet maken in een nieuw museum in een islamitisch land. En heeft Leonardo zelf nog meegeschilderd aan een kopie van Het Laatste Avondmaal die na wat rondzwervingen rond 1545 terecht kwam in de abdij van het Belgische Tongerlo? Een behoorlijk exacte kopie waarvan nu een fotografische kopie in Haarlem hangt tegenover die kopie van het werkelijke werk uit Milaan. Het copyright is hopelijk allemaal goed geregeld.

 

kopie van het schilderij in de abdij van Tongerlo

Da Vinci hoeft in de kunstenaarshemel blijkbaar maar met zijn ogen te knipperen of 't wordt in de aardse pers breed uitgemeten. Zijn Mona Lisa? Er wordt nog steeds wat nieuws bij bedacht. Of zijn verloren gewaande fresco 'De Slag van  van Anghiari'? Heeft ie dat nou echt wel gemaakt?  Of zit het in het Palazzo Vecchio van Florence verborgen achter een muur met daarop een fresco van Giorgio Vasari (1511-1574)?Allemaal prachtige, andere verhalen.

zaaloverzicht met de tekeningen van Leonardo

Ik zou maar gewoon naar het Teylers Museum gaan. Voor reële 'da Vinci's'. Met als kern de vele tekeningen die hij maakte van krijgerskoppen, volkse types, misvormde tronies en mooie vrouwen. Levensechte gezichten naast karikaturen die in de Muppetshow niet zouden hebben misstaan.  

Koppen die, zo blijkt in Haarlem, ook inspiratie opleverden voor talloze andere kunstenaars. Zowel nog tijdens als na da Vinci's leven. En terecht. Want zoals hij kon tekenen? Hoe hij met maar een paar harde of zachte pen en krijtlijntjes ogenschijnlijk achteloos geweldige accenten kon creëren? Een heel groot kunstenaar die niet voor niets nog steeds fascineert. Tot volgende week.

de grote wetenschapszaal in het Teylers vroeger en nu

TOOS  

Hoe ik onbewust een kunstei legde in Rotterdam

"Ah, u bent dus mevrouw van Holstein. Wat leuk dat u er bent". Zo werd ik enkele maanden geleden op een doordeweekse avond door een jongedame heel prettig begroet in het Rotterdamse Robeco-hoofdkantoor. Dat vanwege een groepsrondleiding langs de kunst in het gebouw (waarvan hier tussendoor foto's).  Leuke ontvangst natuurlijk, maar dat tussenvoegsel 'dus' intrigeerde me direct. Dus vroeg ik even door naar de oorzaak ervan. Die was zeer verrassend. Ik bleek namelijk, zonder ook maar de flauwste notie daarvan, in hoogst eigen persoon de oorzaak van die rondleiding te zijn. Absoluut een complete verrassing en ook een verhaal met een clou. Want hoe dat kwam? Daarvoor moet ik nog weer een paar maanden verder terug in de tijd. Naar juli, naar de serie Robeco SummerNights 2018 concerten in het Amsterdamse Concertgebouw.

 

uitzicht vanuit het Robecokantoor op het Centraal Station van Rotterdam

Daar verkeerden levensgezel en ik toen op uitnodiging bij een operaconcert. Als de grote sponsor van  de SummerNights concerten nodigt beleggingsmaatschappij Robeco al jarenlang regelmatig rekeninghouders daarvoor  uit. In het kader van 'je klanten af en toe eens in de watten leggen'.

Omdat wij beiden er elk een rekening hebben, kwam er vaak ook voor elk van ons apart zo'n uitnodiging binnen. Konden we toch maar mooi twee keer gaan. Want je partner mag mee. Maar de laatste jaren kreeg ik niks meer binnen en levensgezel nog wel. Jaloersmakend en natuurlijk ook helemaal niet eerlijk. Vandaar dat ik me stellig had voorgenomen daar dit keer wat van te zeggen, mocht de mogelijkheid zich voordoen.

 

werk van Daniel van Straalen in een kantoorkamer

een evenwichtswerk dat symbolisch aangeeft
hoe een beleggingsmaatschappij moet
balanceren in de markt

En dat deed ie. Want we werden na het concert ook nog verwacht in het Robeco-Zomercafé voor een after party. Een borrel dus. Maar ja, dat klinkt wel erg eenvoudig. Nou, geen probleem! Er liepen daar tussen de genodigden keurig verpakte Robeco medewerkers rond die duidelijk als taak hadden iedereen even aan te schieten. Public relations in volle actie. Toen er zo'n keurig verpakte en beslist ook aardige jongeman bij ons aanschoof, heb ik hem gelijk maar verteld hoe schromelijk verwaarloosd ik me voelde. Daar kon hij natuurlijk helemaal inkomen. Hij had trouwens eens wat anders moeten durven zeggen!! Maar het jonkie kwam, heel knap, ook gelijk met een idee. Stel nou eens dat we ter compensatie werden uitgenodigd voor een rondleiding langs de kunst in hun nieuwe hoofdkantoor in Rotterdam? Moest ie eerst nog wel even voorleggen aan een hogere baas, maar voelde ik daar eventueel iets voor? Allicht!

bij een lichtsculptuur waarvan het lichtritme verandert
met het tijdsritme van de beurs

 

nog een lichtsculptuur

Vandaar dat we op die doordeweekse avond in het Robecogebouw op de hierboven aangehaalde manier werden begroet. Maar nu komt de al aangekondigde clou! Die keurige jongeman had zijn voorstel ter plekke bij die borrel instantaan verzonnen. Er bestonden bij Robeco namelijk nog helemaal geen publieke kunstrondleidingen. Wel hadden ze dit al eens gedaan voor personeel. Maar nog helemaal nooit en te nimmer voor klanten. Met andere woorden, ik was de trigger geweest om dit te gaan organiseren. En vandaar dat 'dus' in de begroeting. Mijn naam had al rondgezongen. Kun je je voorstellen dat ik me een zeer welkome gast voelde en dat 't bij de borrel achteraf aan de kantoorbar nog heel gezellig werd?

 

voor de toelichting hierbij zie onderstaande tekst in het Engels

Snap je? Bij de volgende werken hoorde ook zulk soort bordjes
die ik dus maar niet zal laten zien

designtrap waarop alle zitjes kunnen worden verschoven

Ga ik dan nu wel weer worden uitgenodigd voor de Robeco SummerNights 2019? Nee! Want stom toevallig stopt Robeco dit jaar met de sponsoring. Ze gaan zich, zo leerde ik die avond, met dat sponsorgeld op andere, jongere doelgroepen richten. Veel te veel 'grijze koppen' in het huidige  klantenbestand. Om op den duur als beleggingsmaatschappij geen knekelhuis te worden, moeten andere kleuren haar aan de klantencollectie worden toegevoegd. Toch een typisch geval van jammer. Maar ja, het leven kan hard zijn. Tot volgende week.

TOOS

Er werd wat afgedronken in het oude Perzië

het Drents Museum in Assen

Naarmate je meer hebt gereisd door allerlei landen, blijft er steeds minder nieuws te ontdekken over. Een ijzeren logica die Johan Cruijff wel zou hebben aangesproken, vermoed ik zomaar. Dus zaten levensgezel en ik een poosje geleden wat te brainstormen over nog te bezoeken interessante streken. Interessant in de zin van een combinatie van oude cultuur buiten Europa, oude steden, gevarieerde landschappen en ook nog een aangenaam klimaat. Daarbij passeerde ook Iran de revue. Regelmatig in het nieuws, nietwaar? Als Trump himself er niet voor zorgt, doen de zuurdoordesemde ayatollahs daar 't wel. Er is altijd wel iets met politieke verdragen, Yemen of Sjiieten en Soennieten. Maar daarnaast is het land ook een bakermat van zeer oude beschavingen. En met een zeer vriendelijke, nieuwsgierige en behoorlijk hoog opgeleide bevolking zoals we hoorden van vrienden en relaties die er zijn geweest. Een mogelijke reisoptie dus. Reden dan ook om naar Assen af te reizen. Assen? Iran? Ja hoor. Want in het Drents Museum draait nog tot 18 november de tentoonstelling 'Iran-Bakermat van de beschaving'.

 

deel van de expositie

In dat Drents Museum ben ik al regelmatig geweest. Heel vaak  weten ze er echt interessante exposities te organiseren over oude culturen. Zo ook nu over Iran, grotendeels eigenlijk het oude Perzië. Een regio die deel uitmaakte van een veel groter gebied waar zo'n 12.000 jaar geleden de landbouw zich kon ontwikkelen door een gunstige geografische ligging en een gevarieerde flora en fauna. 

overzichtskaart van het gebied

Jaren geleden las ik al over het waarom daarvan in het uitermate interessante boek 'Zwaarden, Paarden & Ziektekiemen' van Jared Diamond. Een aanrader. Die weet heel boeiend duidelijk te maken waarom juist in dat gebied de landbouw kon ontstaan. Met ook weer alle gevolgen van dien. Zoals een zich steeds meer ontwikkelende beschaving waarvan nu in Assen prachtige uitvloeiselen zijn te zien. In deze context trouwens een heel toepasselijk woord, dat uitvloeiselen. Want er werd blijkbaar heel wat afgedronken in dat oude Perzië van duizenden jaren geleden. Prachtige drinkbekers en voorraadvaatjes voor de inhoud daarvan tonen dat.

 

schenkkan 850-550 v.Chr.

schenkkannen in de vorm van een  bultrund 1150-850 v.Chr.

drinkbeker waarbij het mannetje uit zijn eigen beker lijkt te drinken, 800-700 v.Chr.

zilveren drinkbeker 850-550 v.Chr

massief gouden drinkbeker 559-331 v.Chr.

reliëf op de gouden beker

Eigenlijk heel intrigerend dat de vormen  hier en daar heel sterk doen denken aan de geabstraheerde bronzen dierenbeelden zoals die nu in de moderne Nederlandse kunst worden gemaakt. Door bijvoorbeeld Frans van Straaten en Evert den Hartog. Qua vormgeving trouwens ook niet altijd lekker makkelijk om uit te drinken, zo lijkt me. Vooral voor die gouden beker moest je toch wel regelmatig naar de sportschool om je armspieren te oefenen. Twee kilo zwaar zonder vloeibare inhoud!

Maar ja, wie 't breed heeft, laat 't breed hangen. Je bezit ten slotte niet zomaar van de 6e tot de 4e eeuw voor Christus een rijk dat groter was dan het Romeinse Rijk daarna ooit zou worden. Met bijvoorbeeld het legendarische Persepolis als een van de hoofdsteden. Gesticht door Darius I, ook wel de Grote genoemd. Dat ie groot was, wilde hij ook wel heel graag weten. Daar getuigt een in de expositieruimte op ware grootte nagebouwd reliëf van.

 

het reliëf op de expositie

het reliëf in werkelijkheid

imposant beeld van een krijger

 Met in de rots uitgehouwen teksten in verschillende talen van die tijd over zijn glorieuze overwinningen. Logisch ook dat hij één voet zet op een op de grond liggende verslagen koning met nog een hele rij geketende vorsten voor hem. Trump kan er alleen maar van dromen. Maar dat aan alle machtsplezier ooit een eind komt, bewees Alexander de Grote toen hij uiteindelijk Darius III over de kling joeg en een eind aan dat grote Perzische imperium maakte.

Al met al een heel interessante en mooi vorm gegeven expositie. Met veel kleine, prachtig uitgewerkte voorwerpen, maar ook imposante beelden. Klik maar eens hier voor een korte video over dit alles op MuseumTV. Een site met heel veel museumvideo's over exposities.

Hulde dus voor het Drents Museum. En wie weet voor levensgezel en mij die extra impuls om toch maar eens naar Iran te gaan. Tot volgende week.

TOOS