De Odysseaanse omzwervingen van de Niçoise Odysseus van Toos

Odysseus, Griekse held van top tot teen, beleefde tijdens zijn omzwervingen avonturen op vele plekken rond en in de Middellandse Zee. Maar in Nice was hij nooit. Dat ging ook moeilijk. Want de stad werd pas in de 4de eeuw voor Christus door de Grieken gesticht. En toen verkeerde Odysseus al eeuwen lang, naar ik aanneem, in de Elysese velden, de verblijfplaats voor gelukzalige Griekse helden. Toch is hij nu in Nice. Zelfs een heel jaar lang. In de vorm van een aantal tentoonstellingen. Dat alles vanwege een nieuwe, kunstzinnige uitgave van de Odyssee van Homerus door galerie Quadrige en uitgeverij  La Diane Française. Gecombineerd met exposities van zes kunstenaars die met steendrukken, zeefdrukken, houtsneden en gravures aan dit nieuwe kunstboek hebben meegewerkt. En mijn expositie, want ik ben één van die zes, is nu gaande.

Odysseus verlangend kijkend naar de horizon, olieverf van Toos van Holstein

Maar voordat het zover was, zijn er heel omzwervingen en onverwachte kunstavonturen aan vooraf gegaan. Net dus zoals bij Odysseus zelf. Twintig jaar lang werd hij als speelbal voortgedreven door onenigheid tussen een paar Griekse goden. Toen pas mocht hij van hen bij thuiskomst op Ithaka zijn trouw wachtende Penelope weer in de armen sluiten. Zo erg was dat bij mijn expositie gelukkig niet. Maar toch!

Als illustraties voor de Odyssee maakte ik in 2014 al vier steendrukken. Mijn meestersteendrukker Rudolf Broulim uit het Belgische Ekeren ging namelijk met welverdiend pensioen. En voor die tijd wilde ik toch graag nog een keer van zijn uitgebreide ervaring gebruik maken. Vier litho's van de vereiste afmetingen creëerde ik nog bij hem, op papier van Quadrige en net passend op één steen. 

bij Broulim werkend aan de steendrukken

Maar voor die Odysseus uitgave had ik er wel vijf beloofd aan galerie-eigenaar Jean Paul Aureglia. Hoe nu? Daarvoor deed zich in 2015 een elegante oplossing voor. Bij het Nederlands Steendrukmuseum in het Brabantse Valkenswaard. De directie daar vroeg of ik hun jaarlijkse relatielitho wilde maken. Kon ik toch mooi die vereiste vijfde steendruk maken in combinatie met dat relatiegeschenk, ook weer op één steen. 

werkend aan de 5de steendruk in het Steendrukmuseum

Dat was dus keurig allemaal klaar voor de in 2016 in Nice geplande expositie. Maar voor zo'n tentoonstelling is nog wel iets meer nodig dan vijf litho's.

 

de 5 steendrukken op rij bij galerie Quadrige

Nu maak ik voor een steendruk altijd eerst wat ontwerpen in de vorm van niet al te grote tekeningen en aquarellen. Die had ik dus al begin 2014. Waarom daar niet iets mee gedaan? Zo gezegd zo gedaan. Een aantal van die voorstudies scande ik in hoge resolutie in om ze bij mijn vertrouwde adres van ZWF in Bolsward op hoogwaardig schildersdoek in kleur te laten afdrukken. In een veel groter formaat, namelijk 100-90 cm. Maar daarbij bleef op mijn verzoek aan de zijkant telkens een strook van 10 cm breed onbedrukt. Toen met die losse doeken op naar de Martinikerk in Franeker. Om daar te knielen bij de oude grafstenen in de kerkvloer. Niet vanwege boetedoening. Maar wel om met oliekrijt en rubben delen van oude teksten en gebeeldhouwde fragmenten van die stenen over te brengen op die onbedrukte,witte stukken. 

rubben in de Martiniker van Franeker

Vervolgens heb ik die losse doeken op laten spannen op aluminium frames bij ook al weer zo'n vertrouwd adres, Artel in Rucphen. Dus voordat ik er in mijn atelier in Middelburg mee verder kon, hadden die werken al een hele reis en geschiedenis achter de rug.

En toen ineens kwam in 2014 "O die zee", georganiseerd door Trudi Warns van Theater de Wegwijzer in Nw.- en St. Joosland, op mijn pad. Een muziekspektakel gebaseerd op de Odyssee en plaatsvindend bij Fort Rammekens in Ritthem. Logisch natuurlijk dat die serie schilderijen waaraan ik toch al werkte, daar een aantal maanden konden komen te hangen. 

bij "O die zee" in fort Rammekens

Maar daarmee was hun reis nog niet afgelopen. Want daarna kwam de uitnodiging om mee te doen met een kunstmanifestatie tijdens de Biënnale in Venetië in 2015. Waarom dan niet ook in Venetië die serie integreren in mijn deel van de expositie?

 

in Venetië

Maar na al die kunstomzwervingen kwam de eindbestemming van mijn Niçoise Odyssee dan toch in zicht. De opening in galerie Quadrige in de loop van mei 2016. Een zeer geanimeerde vernissage met natuurlijk een uitgebreide Niçoise specialiteitenmaaltijd 's avonds laat er achteraan. 

foto's van de opening

een opening zonder diner achteraf in Frankrijk? Onmogelijk!

Toen ik uiteindelijk mijn moeie hoofd op mijn kussen kon leggen, wist ik één ding zeker: Odysseus was thuisgekomen in Nice. En daar hangt ie nu. In de vorm van de steendrukken, die mixed media werken met o.a. rubbings en olieverfschilderijen die ik speciaal voor deze expositie maakte. Ook hij mag nu tot rust komen. Net zoals ik trouwens. In mijn atelier in Nice. Tot volgende week.

TOOS

Jan Tinbergen en de Brexit

omslag van de gedrukte versie "Four Freedoms" met telkens toch nog een unieke toets

Hoe actueel kan een uitspraak uit 1992 van een laureaat van The Four Freedoms Awards zijn!

Vanwege mijn verdwijning onder de internetradarhorizon deze week nog een korte blogaflevering met een citaat uit mijn kunstboek "The Four Freedoms Awards". Uit de in zeer kleine oplage gedrukte versie dan wel te verstaan. Maar nog wel steeds met allemaal originele tekeningen, zoals in de originele handgemaakte versie in de Bibliotheca Alexandrina. De gedrukte versie zoals die nu in bezit is van onder anderen Angela Merkel, Human Rights Watch en onze Willem-Alexander.

 

citaat van Jan Tinbergen met originele tekening

En die uitspraak? Die is van Nederlander Jan Tinbergen (1903-1994). Niet alleen laureaat in 1992, maar ook winnaar van de Nobelprijs voor Economie in 1969. Een natuurkundige die een belangrijke bijdrage leverde aan de ontwikkeling van de econometrie. Een logisch denker dus. "

Zijn uitspraak

"Mankind's problems can no longer be solved by national governments. What is needed is world government"

is er dus niet een waarover niet grondig is nagedacht. Hoe hij gedacht zou hebben over de huidige Brexit-discussie? Dat lijkt me duidelijk. 

de tekening nog even apart

Tot volgende week.

TOOS

Eleanor Roosevelt en The Four Freedoms

omslag van "Four Freedoms

Ik ben voor een paar weken verdwenen onder de internetradarhorizon. Vandaar hier nu een van te voren klaargezette kleine blogaflevering. Over en uit mijn artist book bijdrage aan de in Alexandrië (Egypte) lopende "International Bibliotheca Alexandrina Biennale for the Artist's Book 2016" met de titel "The Four Freedoms: quotes by laureates of the Four Freedom Awards 1982-2016 chosen by TvHolstein".

 

buitenkant met naam van de laureaat

Eigenlijk is het citaat van deze week niet eens van een van de laureaten. Maar Eleanor Roosevelt, de vrouw van president Roosevelt die de Four Freedoms voor het eerst formuleerde in 1941, is voor hem zo ongelooflijk belangrijk geweest, dat ze er voor mij gewoon bij hoort.

binnenkant met citaat en tekening

Een vrouw die zegt:

 "Freedom makes a huge requirement of every human being. With freedom comes responsability."

of "Als een moeder bij de geboorte van haar kind een goede fee zou kunnen vragen het te zegenen met het meest nuttige talent, dan zou die gave naar mijn idee de nieuwsgierigheid moeten zijn"

of "Geluk is geen doel, het is een neveneffect"

of "Niemand heeft de vorige oorlog gewonnen, en niemand zal de volgende winnen",

zo iemand is een dijk van een wijf.

tekening apart

Tot volgende week.

TOOS

De Var ver? Valt wel mee!

Sculptures Fayence

Alles begint met een begin. Als je heel ver terug gaat hoe dan ook met Adam en Eva. Of zelfs nog eerder. Want volgens de bijbel werd de mens ten slotte pas op de zesde dag geschapen en gingen er nog vijf dagen aan vooraf waarop ook een en ander gebeurde. Of we die verslaggeving in de bijbel kunnen vertrouwen, dat is natuurlijk maar de vraag. Voor dit verhaal, gedeeltelijk geschreven in de Var en gedeeltelijk in Nice, hoef ik gelukkig niet zo ver terug te gaan. En het is uit de eerste hand dus daarmee toch beslist betrouwbaarder dan dat bijbelse begin.

Het begin voor mijn aanwezigheid, nu in mei 2016, in de buurt van Fayence, een oud stadje in de Var, begint eigenlijk met een mail in de herfst van 2012. Met een verzoek van het bestuur van de ANM, de Nederlandse club in het deel van de Provence dat tegen de westkant van de Côte d'Azur aanschuurt, met nog de bergen van de Estérel er tussenin. Of ik eind november bij hun jaarlijkse ledenvergadering in Les Adrets een lezing wil houden. Over Marseille, Culturele Hoofdstad van Europa 2013. Nou, dat leek me wel leuk. Dus zogezegd, zo gedaan. Alles was prima geregeld. De vlucht naar Nice, autovervoer heen en terug en een aller plezierigste ontvangst door o.a. Marianne Lapidaire, de organisatrice.

 

inrichten bij Sculptures Fayence

Nu het vervolg van het begin. Begin dit jaar kreeg ik van diezelfde Marianne Lapidaire weer een mailtje. Of ik mee wilde doen met een buitententoonstelling in haar Sculptures Fayence http://www.sculptures-fayence.fr/. Zij en haar man Maarten, toen in 2012 mijn "privéchauffeur", hadden de tuin bij hun huis kunnen vergroten en dat leek hun een mooie gelegenheid daar een expositie te organiseren. En ze had heel goed onthouden dat ik naast beelden ook digicompo's op alu-dibond maakte. Een combinatie van schilderen en printen op aluminium, geschikt voor zowel binnen als buiten. Zo hangen er een aantal van deze kunstwerken in tuinen en op veranda's in Zeeland en Brabant. Al een aantal jaren lang, in weer en wind, in zomer en winter,zonder enig probleem. Het leek Marianne een goed idee die te combineren met het beeldhouwwerk van enkele andere kunstenaars. Zowel Nederlandse als Franse. Nou, ook nu leek me dat wel weer leuk.

Het toeval wilde namelijk dat er al een tentoonstellingsopening van mij gepland stond in Nice op 12 mei. Bij Galerie Quadrige, de galerie waarmee ik al jaren samenwerk. Dus wat was er op tegen mijn Citroën Jumpy nog wat voller te laden met kunst en samen met levensgezel iets eerder richting Nice af te reizen. Niets eigenlijk. Kwestie van een half uur eerder de autoroute af op zoek naar de 141 Impasse du Terme bij Fayence. Om daar een drietal kunststofbeelden en een aantal werken op alu-dibond uit te laden, mijn expositiedeel in te richten en al vast te beginnen met genieten van het goede Franse leven. 

alles hangt en staat

Dat alles in combinatie met de grote gastvrijheid van Marianne en Maarten en een zeer geanimeerde vernissage op zaterdag 7 mei. In het gemengde gezelschap van Franse en Nederlandse bezoekers. Want dat vind ik altijd het verrassende van een opening ergens aan de Côte d'Azur en omgeving. Er wonen daar naast, hoe bestaat 't, heel veel Fransen ook veel meer Nederlanders dan je eigenlijk verwacht. Landgenoten die er ooit voor hun werk of de rust zijn neergestreken, die houden van het Provençaalse leven en ook nog geïnteresseerd zijn in kunst. Wat wil je eigenlijk nog meer. De uitdrukking "leven als god in Frankrijk" is beslist niet van enige achtergrond ontbloot.

de vernissage

En nu op naar mijn volgende vernissage op 12 mei. In Nice, bij Galerie Quadrige http://www.galerie-quadrige.com/. Heel snel daarna verdwijn ik voor een paar weken onder de internetradarhorizon. Maar in de tussentijd staan hier dan wel een paar wat kortere, van te voren ingeprogrammeerde stukjes over "The Four Freedoms". Mijn art book dat nu tentoongesteld ligt in de Bibliotheca Alexandrina in Egypte en ook in bezit is gekomen van o.a. Angela Merkel en ons aller Willem-Alexander. Trouwe lezers weten waarover ik 't heb. Tot over een paar weken.

TOOS

Hoe de macht van de IJslandse goden tot in Alexandrië reikt

uitbarsting van de Eyjafjallajökull

steendruk uit de Edda: de goden beschikken

 We schrijven april 2010. De vliegtickets voor Alexandrië liggen klaar. Maar dan krijgt de Eyjafjallajökull op IJsland 't op zijn heupen. De vulkaan begint vuur, lava en stof te spuwen. Heel veel stof. Daardoor komt het vliegverkeer boven Europa een aantal dagen bijna volledig lam te liggen. Weg reis naar Egypte, weg reis naar de Bibliotheca Alexandrina, weg het bijwonen van de opening van de Biënnale voor het Kunstboek aldaar. En dat terwijl er juist mijn "Edda" werd tentoongesteld. Met steendrukken van mij en een deel van de overgeleverde teksten van de oude mythologische verhalen uit Noordelijk Europa. Over goden en helden en hoe die goden beschikken over het menselijk lot. Lang, lang geleden opgeschreven op IJsland. Het was duidelijk, de IJslandse goden beschikten in 2010 dat het voor mij nog geen tijd was om naar Alexandrië af te reizen.

 

aan de baai van Alexandrië

Maar nu is dat dus wel gebeurd. Geen stofspuwende vulkanen of ander natuurlijk ongerief in april 2016. Nu kon ik de tickets wel effectueren. Om aanwezig te zijn bij de opening van de Bibliotheca Alexandrina International Biennial for the Artist's Book. 

Met een ander kunstboek. Dat over de Four Freedoms Awards. Ik schreef er in de vorige aflevering al over. Over de handgekalligrafeerde citaten van een aantal laureaten van die Awards, geïllustreerd met originele tekeningen. Nu kon ik dus met eigen ogen zien hoe 't lag te pronken in een eigen vitrine. 

vitrine met "The Four Freedoms"

het treffen met Jean P

aul Aureglia

 In een grote zaal waar van meer dan 70 kunstenaars uit 12 verschillende landen hun artistieke kunnen werd getoond. En waar ik ook mijn galerist uit Nice, Jean Paul Aureglia, trof. Hij had daar namelijk een hele hoek ter beschikking gekregen voor een aan de bibliotheek geschonken collectie van zijn livres d'art. Kunstboeken in beperkte oplage waarmee hij via zijn galerie/uitgeverij met de prachtige namen Qvadrige enLa Diane Française de liefhebbers verblijdt.

Prachtig om elkaar daar nu tegen te komen terwijl dat over een week ook weer gaat gebeuren. Maar dan in Nice zelf omdat daar in zijn galerie een expositie van mij start. Met als centraal thema de Odyssee van Homerus.

Maar eerst was er dus nu mijn unieke kunstboek over die Four Freedoms. Dat mijn statement aansloeg was duidelijk. Er werd heel wat afgefotografeerd bij de getoonde selectie van de in totaal tien gekalligrafeerde en geïllustreerde citaten. Want een statement is het natuurlijk, daar in Egypte. Denk maar aan de vrijheid van meningsuiting. Dat die niet staat op het niveau dat we in Nederland gewend zijn, hoef ik niet echt te verduidelijken. Of wat te denken van de vrijheid van religie. Werden een paar jaar geleden, onder de toenmalige regering van de Islamitische Broederschap, niet nog Koptische kerken aangevallen? Dat de freedom for fear, de vrijwaring van angst, daarmee direct samenhangt moge duidelijk zijn. En in een land met heel veel werkloosheid en nog steeds zo'n 50 procent analfabetisme, vooral bij vrouwen, komt natuurlijk de freedom for want, de vrijwaring van gebrek, nog niet echt uit de verf.

Daarvan was trouwens bij het personeel van de bibliotheek niet veel te merken. Veelal jonge mannen en vrouwen die, zoals ik dat kon waarnemen, heel gelijkwaardig met elkaar omgingen. Die ook trots waren op "hun" Bibliotheca Alexandrina. Die ook hun talen spraken. Engels, Frans, Duits was geen probleem, afhankelijk van de persoon. Werkelijk een allerhartelijkste ontvangst met, de dag na de opening, een persoonlijke rondleiding door het gigantische complex van de bibliotheek met verrassend veel verschillende musea. Over de oudheid, over keramiek, met hedendaagse kunst en natuurlijk met de vele kunstboeken die zich al in de verzameling bevinden.   

 

persoonlijke rondleiding

de grote leeszaal van de bibliotheek

Al met al een zeer inspirerend verblijf. Zowel figuurlijk als letterlijk. Want we waren ondergebracht in het Metropole Hotel. Zo'n hotel met nog de ambiance van de grandeur die Alexandrië in vroeger tijden heeft gekend. Met een lounge en ontbijtzaal waar je je nog kon wanen tussen de vooroorlogse vermogende klassen van zowel Egypte, Europa als Amerika. 

het Metropole Hotel

Geen hotel dat ik zelf zou boeken. Iets te duur! Maar als je zoiets in de schoot krijgt geworpen, kan ik er beslist van genieten. Samen met andere kunstenaars die er ook zaten. Zoals met de zelfs wat Nederlands sprekende Nobuho Nagasawa. Een in Manhattan wonende Amerikaans/Japanse kunstprofessor met wie we van de weeromstuit maar voor het exorbitante bedrag van ongeveer één euro per persoon in een authentiek Egyptische omgeving zijn gaan genieten van kusheri, het Egyptische volksvoedsel. 

En dat Alexandrië niet meer is wat het vroeger was? Tja, dat is natuurlijk weer een heel ander verhaal. Tot volgende week.

TOOS