Een Hartige Bank 2

'Je zal het maar hebben'. Dat is de titel van een tv-programma waarin mensen worden geportretteerd die aan zeer speciale ziektes lijden. Ziektes met namen waarvan je normaal gesproken nooit hoort. De ziekte van Marfan? Of het Kabuki syndroom? Om maar niet te spreken van Osteogenesis Imperfecta, het syndroom van Dandy Walker of diastrofe dysplasie? Ik weet niet of energiestofwisselingsziekte er wel eens voorbij is gekomen, maar die zou daar zeker een plaats verdienen.

Ik schreef er in maart al eens iets over vanwege de nog volledig witte HeartSeat die toen bij mij in het atelier werd afgeleverd. De bedoeling was dat ik die ging beschilderen voor de actie HeartParade.

posteractie met Noa

 Die energiestofwisselingsziekte veroorzaakt dat kinderen die er mee geboren worden, zich niet normaal kunnen ontwikkelen en hoogst waarschijnlijk nooit oud zullen worden. Sommigen kunnen nog wel normaal naar school maar moeten heel voorzichtig zijn met hun gezondheid. Anderen blijven zowel lichamelijk als geestelijk sterk achter in hun ontwikkeling. Zoals het jongetje Noa dat een aantal maanden geleden een hoofdrol speelde in een landelijke posteractie over die ziekte. En Noa ken ik dan weer persoonlijk. Zijn moeder Mike Zeelen heeft namelijk die HeartSeat-actie op touw gezet onder de paraplu van de Stichting Energy4All (https://www.heartparade.nl/). Zij ook vroeg mij of ik daaraan wilde meedoen. Natuurlijk! Net zoals vier jaren geleden toen ze de Dogparade organiseerde waarvoor kunstenaars een grote hond beschilderden. De mijne heeft toen € 8000 opgebracht. Bedoeld om de onderzoekgroep aan de Universiteit van Nijmegen financieel te ondersteunen bij het ontwikkelen van een medicijn tegen die ellendige ziekte.

 

mijn Cerby als onderdeel van de Dogparade

De afgelopen tijd ben ik dus bezig geweest met die hartvormige bank. 

Een poosje geleden kwam zelfs een cameraman namens die stichting op bezoek om mijn bezigheden eraan te filmen. Die film wordt binnenkort wel openbaar, maar levensgezel maakte al vast een filmpje van het filmen. Een soort 'The Making of …..' zoals dat tegenwoordig heet. Zie hieronder.

Mijn HaertSeat is nu klaar, de handtekening heb ik er net vorige week opgezet. 

Binnenkort wordt hij opgehaald om onderdeel te worden van een reizende tentoonstelling met  banken van nog andere bekende Nederlandse kunstenaars. Zoals Ans Markus, Clemens Briels en Jacques Tange. Uiteindelijk komt er volgend jaar weer zo'n veiling net als bij de Dogparade. Ik houd jullie wel op de hoogte van de wederwaardigheden van mijn Hartige Bank. Tot volgende week.

TOOS

Er is niet aan te ontkomen, aan die Grieken en Italianen

In deze globaliserende tijden heerst toch nog wel eens het gevoel dat we die Grieken en Italianen beter kwijt dan rijk kunnen zijn. Hoe kort is ´t nog maar geleden dat Grexit ineens een nieuw woord werd voor de dictionaire? Terwijl een paar weken geleden vanwege Italiaans politieke toestanden het begrip Quitalia in de media verscheen. Raar eigenlijk als je bedenkt dat we in onze Westerse beschaving behoorlijk wat te danken hebben aan de oude Grieken en Romeinen. Om van iets recentere Italianen als schrijver Dante Alighieri (1265-1321) en beroemde Renaissance kunstenaars als Leonardo da Vinci en Michelangelo maar niet eens te spreken. "Het kan verkeren", zoals de lijfspreuk luidde van onze 17de eeuwse Nederlandse dichter en toneelschrijver Bredero. En dat vind ik in dit geval toch eigenlijk een geval van jammer.

Dante op een fresco in de kathedraal van Orvieto

 Want, ´t zal niet onbekend zijn, ik heb ten slotte goeie banden met de oude Homerus en zijn Ilias en Odyssee. Net zoals met Dante en z´n Divina Commedia. Boeken die ik, samen met andere kunstenaars, heb helpen illustreren. En schrijvers die heel veel anderen hebben geïnspireerd waardoor je ze om de haverklap tegenkomt in de kunst. Zeker in een land als Italië. Daar waar je bij wijze van spreken op elke straathoek wordt geconfronteerd met hun cultuur uit het middeleeuwse en nog veel verdere verleden. Zoals ik recent weer eens opnieuw ervoer. Want wie figureerde er in de fresco´s in de kathedraal van Orvieto die ik een paar weken geleden beschreef? Dante natuurlijk!

 

Dante op zijn tocht door de Hel in de Divina Commedia, ook in Orvieto

En van wie zag ik enkele dagen daarvoor de invloed op eeuwenoude Etruskische urnen? Van Homerus!

Etruskische urnen in het Museo Etrusco Guarnacci, Volterra

Ik liep toen rond in het Museo Etrusco Guarnacci in Volterra. Eén van de oudste steden van Italië, midden in het gebied waar de Etrusken heersten voordat de Romeinen er de macht overnamen. Echt prachtig, dat museum. De Etruskische urnen vliegen je er bijkans om de oren. Allemaal van die kleine sarcofagen voor asresten, uitbundig versierd met prachtig gebeeldhouwde tableaus. Van bijvoorbeeld, zo werd me totaal onverwacht duidelijk, scènes uit de Odyssee. Zoals die waarbij Odysseus zich aan de mast van zijn schip heeft laten vastbinden. 

Hij wil namelijk wel het dodelijk verleidende gezang van de Sirenen horen terwijl zijn bemanningsleden uit veiligheid hun oren met was hebben dicht gestopt. Zelf heb ik daarover en ook over Homerus wel schilderijen gemaakt.

Toos van Holstein, Sirène, olieverf 

Toos van Holstein, Homère, olieverf

Echt machtig om te zien hoe die Etrusken in hun eigen cultuur die van de Grieken verwerkten. Het gevolg van, natuurlijk, de globaliserende handel in die tijd. Nou ja, Mediterrane handel dan.

Homerus was trouwens niet weg te slaan uit mijn Italiaanse belevingen. Want in Orvieto in de middeleeuwse Palazzi Papali, de Pauselijke Paleizen, kwam ik hem opnieuw tegen. In wat ooit een uitgebreide bibliotheek was geweest.

 

de oorspronkelijke bibliotheek in de Palazzi Papali, Orvieto

Homerus en Vergilius, gezamenlijk boven mijn hoofd

En dat nog wel samen met de bekende Romeinse dichter Vergilius. Niet zo vreemd overigens want Vergilius zag zich zelf graag als de evenknie van Homerus. Toen was mijn cirkel ineens helemaal rond. Want is ´t niet Vergilius die Dante begeleidt op zijn tocht door Hel en Vagevuur in de Divina Commedia? Ook al weer iets waarover ik ooit zeefdrukken en schilderijen maakte.

 

zeefdruk voor de Divina Commedia

Toos van Holstein, Divina Commedia, olieverf

Waarom Vergilius niet mee mocht de Hemel in op Dante's naarstige zoektocht naar zijn zo vurig aanbeden, vroegtijdig overleden Beatrice? Tja, een beetje orde moet er natuurlijk wel zijn. Vergilius (70 v.C-19 v.C.) kon per definitie geen christen zijn. Zie zijn sterfjaar maar. Dikke pech voor hem. Want zulke zielen konden nu eenmaal onder geen voorwaarde tot de christelijke Hemel worden toegelaten. Nee, hij moest ´t doen met Hel en Vagevuur. Die kende hij dan ook op z´n duimpje. Daar had ie geen TomTom voor nodig. Een prachtige truc dus van Dante om hem tot gids op zijn reis te maken.

Al dit soort business hebben we toch maar mooi te danken aan die Grieken en Italianen. Dus als je ´t aan mij vraagt? Geen Grexit, geen Quitalia. Tot volgende week.

TOOS

M-Day is coming!

 M-Day nadert met rasse schreden. Want zaterdag 7 juli is het zover. Dan staat het centrum van Terneuzen helemaal in het teken van Maria Theodora Mathilde de Doelder. Wie? Bij de naam Mathilde Willink (1938-1977) gaan vast heel veel meer lichtjes branden. Zeker bij de babyboomers. Want was ze tijdens haar leven, en eigenlijk ook nog daarna, niet een icoon in ons land? De naam Mathilde was vaak al voldoende om te weten over wie je 't had. En waarom ze daar in Terneuzen iets mee gaan doen? Omdat ze daar 80 jaar geleden is geboren. Op 7 juli!

In februari schreef ik al eens over Mathilde, die komende Mathildedag en de bijbehorende exposities die de weken daarop te bezoeken zijn. Ik was namelijk gevraagd door het organiserend comité om daar een kunstzinnige bijdrage aan te leveren. Nou, geen probleem! Als je uit Mathilde geen inspiratie kunt putten, is er iets niet helemaal in orde met je.

Ga maar na. Een slimme meid die graag opviel, gymnasiumopleiding, daar een verhouding met een leraar die haar naast andere zaken ook inwijdt in de kunst en literatuur. 

de jonge Mathilde

Op haar 19de naar Amsterdam om er een rijke vent aan de haak te slaan. Met als gevolg dat ze uiteindelijk een verhouding krijgt met de bijna 40 jaar oudere en carrière makende magisch realistische schilder Carel Willink. Vanaf dan begint haar glorietijd als extravagant opgemaakte en aangeklede societyster en stoeipoes. Onze eigenste Nederlandse Lady Gaga avant la lettre in vooral kleding van ontwerpster Fong Leng. 

jurken van Mathilde zoals die nu zijn te zien in Kasteel Ruurlo, het nieuwe museum dat geheel aan Carel Willink is gewijd

Die had ze ontdekt in de PC Hooftstraat in Amsterdam.Ttoen ook al dat chique koopparadijs waar 't geen probleem was om wat geld stuk te slaan met diamanten en platina creditcards. Telegraaf en society journalist Henk van der Meijden ontdekt haar. Of misschien is het beter te zeggen dat zij er wel voor zorgde dat hij haar ontdekte.

Getrouwd en dus door het leven gaand als Mathilde Willink wordt ze wereldberoemd in Nederland  en is ze niet weg te slaan uit roddel en andersoortige bladen. Daarnaast schittert ze regelmatig op Willinks schilderijen.

 

schilderij van Willink met daarin Mathilde als model

de foto die Willink daarvoor gebruikte

Helemaal in stijl is haar vroegtijdig levenseinde nog steeds door mysterie omgeven. Na de door Carel Willink geforceerde scheiding raakt ze enigszins van het padje. Een poging om in New York onderdeel van het gevolg van de wereldberoemde schilder Salvador Dali te worden, mislukt. Terug in Nederland zijn criminele contacten haar niet vreemd. Als ze op haar 39ste dood op bed wordt aangetroffen met een kogel in haar hoofd en een pistool in de hand concludeert de politie zelfmoord. Anderen twijfelen echter sterk en vermoeden moord. Thrillerschrijver Thomas Ross wijdt er in 2003 nog een roman aan. Moord of zelfmoord? De uitslag is nog steeds onbekend.

Logisch dus dat ik, als in Zeeland woonachtige kunstenaar, van harte meedoe met die Mathilde manifestatie. Veel meer daarover vind je op de site https://mathildefestival.nl/ en op de Facebook-pagina daarover https://www.facebook.com/Mathildedag/. Op die site vind je ook al een foto van mijn installatie 'Reflecting on Mathilde' die komt te staan en hangen in het oude postkantoor. 

Toos van Holstein, Reflecting on Mathilde

het oude postkantoor van Terneuzen waar die installatie komt te staan

galerie Lokaal 54 in Terneuzen

Dat al een poosje leegstaande gebouw vormt samen met de nabijgelegen galerie Lokaal 54 het kunstzinnig hart van de manifestatie. Daarnaast ben ik nog druk bezig met een 3-luik dat de hele maand juli in die galerie te bezichtigen is, samen met werk van andere kunstenaars. Maar op die 7de juli zelf is er nog heel veel meer te doen. Zoals in het Scheldetheater, waar onder andere een grootse modeshow is geprogrammeerd. Zou daar nog een nieuwe Mathilde kunnen opstaan?

Zelf ben ik reuze benieuwd wat 't allemaal gaat worden. Over zichzelf zei Mathilde eens "Ik ben als de maan. Ik word pas zichtbaar als ik door de zon van anderen wordt beschenen. Ik ben een illusie, opgeroepen door de mensen om mij heen". Gezien alle reuring nu in Terneuzen, zo'n 40 jaar na haar dood, valt dat eigenlijk best wel mee. Tot volgende week.

TOOS

Kathedralen en gotiek, maak mij er maar wakker voor!

Met z'n allen zijn we gek op top zoveel lijstjes. Ga maar na. Tussen Kerst en de klokslagen van Oudjaar natuurlijk die Top 2000 van onvergankelijke hits op de radio. Of de wekelijkse Mega Top50. Maar vlak ook de 'Top100 grootste superjachten ter wereld' niet uit. Of de 'Top100 leukste Kerstfilms' en de 'Top10 Magische Weetjes over Eenhoorns'. Ooit gehoord trouwens van de 'Top10 Psychologische trucs om ervoor te zorgen dat iedereen jou leuk vindt'? Zoek die maar gauw op.

 

kathedraal van Chartres

Zo hebben levensgezel en ik al jaren onze 'Top5 Kathedralen'. Maar dan wel die uit de tijd van de gotiek, grofweg vanaf 1100. Prachtig wat er toen met nieuwe architectonische bouwmethoden en pure menskracht gemaakt is. Groter, hoger en ruimtelijker was het streven. Met daarbij prachtige beeldhouwkunst en fresco's om de bijbel voor de zeer vele analfabeten tot leven te brengen. Zodra een aantal eeuwen later de overdadige barok erin sluipt, haken we echter af. Nee, die middeleeuwse gotiek, dat is 't helemaal! Al jaren staat daarbij voor ons de kathedraal van Chartres bovenaan. Net zoiets als Bohemian Rhapsody van Queen in die Top2000. Ook niet weg te branden. Maar daaronder wijzigt nog wel eens wat, afhankelijk van nieuwe 'ontdekkingen'.

 

de kathedraal in Orvieto

Vorige week schreef ik al over mijn verblijf onlangs in de streken van Toscane en Umbrië. Daarbij stond ook een bezoek aan het ons nog onbekende Orvieto op het program. Oud en ommuurd, gebouwd op een steile vulkanische bult. En gezien de alom geprezen 14de eeuwse kathedraal moest dat bezoek er een keer van komen. Nou, volkomen terecht, dat prijzen. À la Max Verstappen stoof die Cattedrale di Santa Maria Assunta met topsnelheid direct onze Top5 in. Alleen al die ligging op dat grote stadsplein! Met natuurlijk die afwisselend witte en zwarte stroken die de Italiaanse gotiek zo speciaal en prachtig maakt. Zeker als de zon er op staat te stralen. Maar de kleurige mozaïeken en overweldigende beeldhouwreliëfs op de voorgevel maakten er gelijk iets unieks van. En toen moest de binnenruimte nog komen.

Adam, Eva en de slang in het Paradijs

de Dag des Oordeels waarop de zielen of voor de hel of voor de hemel worden geselecteerd

van onder naar boven de gebeurtenissen in het bijbelboek Genesis

Aan de eigenlijk veel te beperkte keus van foto's hoef ik niet veel toe te voegen, die plaatjes spreken voor zich. De beroemde fresco's van Lucca Signorelli (1450-1523) in een van de zijkapellen daarentegen verdienen meer toelichting. Bekende Renaissance-kunstenaars als Fra Angelico en Benozzo Gozzoli gingen hem er vijftig jaar eerder al voor, maar konden hun werk niet afmaken. Dat gebeurde pas rond 1500 door die Signorelli. Met grote, indrukwekkende schilderingen over de Antichrist, de Apocalyps en de Dag des Oordeels. Die dag waarop alle doden herrijzen uit hun graf en samen met de levenden hun definitieve oordeel krijgen: hemel of hel. 

Lucca Signorelli, de Antichrist

Dag des Oortdeels

 Een heel druk dagje dus en een zeer populair item destijds (zie ook de foto daarvan hierboven van de voorgevel). Niet alleen toen trouwens. Als ik 't goed begrijp is dat idee van de Apocalyps en de Doomsday ook behoorlijk populair bij de tegenwoordig zo invloedrijke evangelicals in de Verenigde Staten. Echt iets om blij van te worden! Maar dat terzijde.

Signorelli heeft zich in ieder geval als kunstenaar helemaal kunnen uitleven in de paar jaar dat hij met die fresco's bezig was. Toch mooi dat Doomsday nog niet is geweest.  Nu kon ik ten minste nog volop genieten van die topkunst van hem en alle andere prachtige zaken in het interieur. Zoals de kleurrijke kapel met het doek van het Mirakel van Bolsena.  Een heel ander prachtig katholiek sprookje dat voor nu te ver voert.

kapel met fresco's over het Mirakel van Bolsena

 Niet kerkelijk, maar ook interessant in verband met alles hierboven is het prachtige verhaal  'The Pillars of the Earth' (Pilaren van de Aarde) van Ken Follett. Een historische roman over de bouw van een kathedraal in het Engeland van de 12de eeuw. Je krijgt er indirect heel veel mee over hoe dat destijds bij zo'n bouw toeging met al z'n ups en downs. Een absolute aanrader!

Welke de andere kathedralen in die Top5 zijn naast Chartres zul je je misschien nog afvragen? Nou, die van Amiens, Cordoba en Siena. Albi is vanwege Orvieto gezakt naar zes. Eigenlijk zijn 't er dus maar vier en een half want de beroemde Mezquita van Cordoba is ten slotte ingebouwd in een grote Moorse moskee. En of de lijst definitief is? Zekers niet. Want er prijkt nog steeds een behoorlijke verzameling kathedralen op de to do-lijst. Ik houd jullie op de hoogte. Tot volgende week.

TOOS