Carrara

Carrara. Een mythische naam in de kunstwereld en zeker onder beeldhouwers. Want komt daar uit de groeven niet het marmer vandaan waaruit Michelangelo zijn onvergelijkelijke 'David' en 'Pièta' beitelde! Lang geleden was ik er wel eens geweest, maar nu deed zich de gelegenheid opnieuw voor.

 

de 'David' van Michelangelo in het museum in Florence

de 'Pièta' in de Sint Pieter in Rome

Toen namelijk in de loop van april mijn Odyssee-kunstklus was geklaard (lees het blog van twee weken geleden), besloten levensgezel en ik vrienden te gaan bezoeken in het Toscaanse Marina di Massa en daar gelijk een korte vakantie aan te koppelen. Want vanuit Nice zit je via de Franse autoroute binnen de kortste keren aan de andere kant van de grens op de Italiaanse autostrada. Dan nog een paar uurtjes doortuffen langs de kust en daar is Marina di Massa al. Kilometers daarvoor kondigen opslagwerven en werkplaatsen langs de weg al aan dat er in die streek iets met marmer te doen is. En dan ineens zie je links hoog in de Apuaanse Alpen als doorslaggevend bewijs daarvan dat witte gesteente van de marmergroeven van Carrara liggen blinken in de zon.

Zoals gezegd een mythische plek en dat echt niet alleen vanwege Michelangelo of de net zo beroemde Bernini. Want ook de laatste heeft heel wat marmer vandaar naar Rome laten verslepen voor door hem ontworpen paleizen, voor zijn beelden en ook voor die beroemde Vierstromenfontein op de Piazza Navona.

 

de Vierstromenfontein van Bernini in Rome

Maar ver voor hen waren de Etrusken en later de Romeinen al bezig om er marmer uit de bergflanken te hakken. En wat dacht je van al die witte steen op het indrukwekkende Piazza dei Miracoli in Pisa met z'n Baptisterium, Duomo en die toren die al heel lang lekker scheef staat te staan?

 

Piazza dei Miracoli in Pisa

 Waar zou die steen nou vandaan komen? Trouwens, hoe zit dat met die witte marmeren tegels in onze eigen badkamers? Of al dat marmer in van die protserig lelijke en smakeloos moderne paleizen en vergaderzalen in bepaalde landen, alleen maar bedoeld om indruk te maken? Grote kans dat er marmer bij zit uit Carrara. Of ook in die categorie, de Trump Tower in New York? Reken maar 100% van yes!

Logisch dus dat ik, nu die gelegenheid er was, mijn nogal versleten herinneringen aan Carrara van tientallen jaren geleden wilde opfrissen. 't Was net of ze in al die tijd niks waren opgeschoten met afhakken. Zo gigantisch groot is 't daar met nog steeds zo'n 300 marmergroeven die vaak familiebezit zijn. Niet alleen buiten maar ook binnen in de bergen. Met overweldigend hoge gewelven die door al het gehak en gezaag alsmaar groter worden.

Het is echt ongelooflijk wat mensenhanden daar met primitieve middelen in de loop der eeuwen hebben bereikt. Je kunt alleen maar heel grote bewondering krijgen voor die arbeiders van vroeger en er te gelijker tijd met afschuw aan denken. Hoezo Arbowetten en 8-urige werkdagen zoals tegenwoordig? Uitputtend lange werkdagen, slechte en gevaarlijke werkomstandigheden en simpele werktuigen. Probeer 't je maar eens voor te stellen. Die 'David' van Michelangelo, gebeiteld uit één blok marmer, is meer dan 5 meter hoog.  Maar dat blok moest wel de steile berghelling af! Om daarna nog naar Florence getransporteerd te worden. Hoeveel pure spier en mankracht en hoeveel trekdieren en wagens zijn daar wel niet voor nodig geweest? Over primitieve wegen! Wat een klus. En zo ging dat eeuwen lang. Op nog bestaande oude foto's krijg je een beetje een indruk van die Sisyfusarbeid  uit een tijdperk nog zonder elektrische drilboren, mechanische hijskranen en doordenderende vrachtwagens. Ik schat zo in dat de gemiddelde leeftijd van de werklui in de marmergroeven destijds niet echt hoog is geweest.  

't Schijnt daar in Carrara in de 19de eeuw ook een behoorlijk anarchistische bende te zijn geweest. Gevaarlijke en zwaar werk, dat wil en kan niet iedereen doen. Dus elk paar handen aan het marmer in plaats van aan het bed was welkom. Ook die van misdadigers die in de afgelegen groeven anonieme veiligheid zochten. Nu ziet 't er allemaal heel geciviliseerd uit. Maar 't levert nog steeds prachtige beelden op. Zeker als de hemel ook nog stralend blauw is. 

Tot volgende week.

TOOS

Toeval, Roosevelt's Four Freedoms en Karen Armstrong

samen met karen Armstrong en mijn geschenk aan haar

 'God dobbelt niet' zei ooit Albert Einstein in de discussie over een wetenschappelijke controverse tussen zijn relativiteitstheorie en de quantummechanica. Maar toeval bestaat wel, zeg ik dan, en soms kun je dat nog een handje helpen ook. Want wat wilde dat toeval?

Een paar weken geleden schreef ik over de Four Freedoms Awards die in Middelburg uitgereikt gingen worden op 16 mei. En dat vooral vanwege het boekje dat ik in 2016 maakte voor de ontvangers van die Awards in dat jaar. Een boekje in een oplage van slechts dertig exemplaren. Met daarin tien citaten van vorige laureaten, alle geïllustreerd met originele tekeningen. Niks geen reproducties, nee, elke keer weer opnieuw getekend. Eén van die citaten, 'I no longer think that any principle or opinion is worth anything if it makes you unkind or intolerant', was van Karen Armstrong.

 

quote van Karen Armstrong met bijbehorende tekening van Toos van Holstein

Ooit non geweest, maar nu een over de hele wereld bekende Britse schrijfster die 't als haar levensopdracht ziet om te schrijven en filosoferen over de grote religies die in de loop van duizenden jaren over ons gekomen zijn. Met de voor maar ook vele nadelen van dien. En wat wil nu het toeval? Karen, die zelf in 2008 de Award voor Godsdienstvrijheid kreeg, kwam naar Middelburg. Om daar diezelfde Award onder toeziend oog van Willem-Alexander, Maxima en Beatrix uit te reiken aan de laureaat van dit jaar, bisschop Paride Taban uit Zuid-Soedan.

Dus dacht ik 'waarom dat toeval rond Karen Armstrong niet een handje geholpen'? Want na de uitreiking hield zij een lezing waarvoor ook ik was uitgenodigd. Het gevolg? Na die speech mocht ik haar op het podium mijn boekje  'Quotes by laureates of the Four Freedoms Awards 1982-2016, chosen and illustrated by Toos van Holstein' overhandigen. Best een eer zogezegd!

Ze bleek een heel aardige, toegankelijke vrouw te zijn met wie het zeer prettig praten was. Over religie natuurlijk. Daarbij bleken we ook nog eens heel aardig op één lijn te zitten in onze opvattingen. Zelf ben ik, net als zij, katholiek opgevoed maar heb ik niets meer met de kerk. Of dat betekent dat ik nu geheel zonder een vaag soort religieus gevoel zou zitten? Nee, die conclusie zou te ver gaan. Modern neurologisch hersenonderzoek suggereert trouwens dat er ergens een soort religieus centrum in ons brein zou zitten. Wat bij de een dan weer makkelijker te triggeren schijnt te zijn dan bij de ander.

Echt bijzonder en interessant om daar met zo'n autoriteit op dat gebied over te kunnen praten terwijl ze voortdurend dat boekje van mij onder haar arm geklemd hield. Of God nu wel of niet dobbelt, daarover hebben we 't verder niet gehad. Wil je meer over Karen weten, dan zou je kunnen klikken op het volgende YouTube filmpje https://youtu.be/en1LpIu9lsI, een TED-lezing van haar. Wel in het Engels.

Mijn plan was om hier vandaag iets te schrijven over een korte vakantie van mij in Italië. Maar deze toevallige gebeurtenis was te speciaal om er geen voorrang aan te geven. Italië dus over zeven nachtjes slapen. Tot volgende week.

TOOS 

Een Toosiaanse Odyssee

aan het werk in mijn atelier in Nice

Al ruime tijd geleden had ik mijn galerist in Nice, Jean-Paul Aureglia, een belofte gedaan. Een Odysseese belofte zogezegd. Ik ging op zijn verzoek voor zijn uitgave van de Odyssee twee volstrekt unieke exemplaren maken. Niet meer, niet minder, gewoon twee, maar dan wel  de twee enige op deze hele wereld!Met alleen originele en gesigneerde tekeningen en mixed-media werken. Minimaal 24 per exemplaar. Want dat is het aantal delen in dichtvorm waarmee Homerus de beroemde avonturen van zijn Griekse held Odysseus heeft verwoord. Ik strooi er hier zo wat van die tekeningen tussendoor.

Voor zo'n klus moet je echt wel gaan zitten, dat gaat niet even tussen neus en lippen door. Reden om mij in maart en april af te zonderde in mijn atelier in Nice. Even geen Nederlandse kunstruis om mijn hoofd, maar de rust om ongestoord en geconcentreerd te kunnen werken.

Eerst nog kort het volgende. Dat ik multiples heb gemaakt voor Jean-Paul's met de hand gezette en gedraaide livre d'art van de Odyssee (oplage 140) is wel meer ter sprake gekomen. Maar die bijdrage bestond uit 'slechts' vijf steendrukken bij de delen 10 tot en met 14. Nu ging ik dus het totale epos te lijf. Niet echt volstrekt nieuw trouwens want ik had zoiets al eens eerder gedaan. Bij de Ilias namelijk. Dat andere mythische verhaal van Homerus over de strijd van de Grieken tegen de Trojanen. Ook daarvan bestaan er op deze wereld twee unieke exemplaren, vol met aquarellen van mij.

 

de tekeningen voor beide boeken lijken natuurlijk wel op elkaar, maar zijn in detail altijd verschillend, dat blijkt ook wel bij de volgende foto's

Nu was dus Odysseus aan de beurt. In de Ilias speelt hij al een kleine maar wel beslissende rol als bedenker van de list met het Paard van Troje. Daardoor valt de stad uiteindelijk na jaren strijd in handen van de Grieken. Maar dan krijgt Odysseus alle ruimte van Homerus om zijn eigen avonturen te beleven. En dat allemaal als speelbal van de goden. Met zeegod Poseidon die hem om allerlei redenen dwars zit, met godin Athena als zijn beschermengel  en met oppergod Zeus die 't allemaal op z'n gemakkie aankijkt.

Eerst houdt de verliefde Kalypso, dochter van Atlas, hem een aantal jaren gevangen. Daarna steekt hij de levensgevaarlijke cycloop Polyphemus, zoon van Poseidon, zijn enige oog uit, verkeert hij een aantal jaren bij tovenares Kirke, bezoekt de Griekse onderwereld en weerstaat het dodelijk verleidende gezang van de Sirenen terwijl tussendoor zijn hele scheepsbemanning verdrinkt, wordt opgegeten of gedood. Dat alles terwijl op thuiseiland Ithaka zijn vrouw Penelope zich een groep opdringerige vrijers van het lijf houdt die haar allemaal wel willen trouwen. Maar zij blijft hem trouw. Dat hij intussen amoureuze  avonturen beleeft met Kalypso en Kirke? Ach, wie maalt daar om! Zo is dat nu eenmaal met mannen. Voor mij nam onze held eigenlijk steeds meer de vorm aan van vooral charmeur en charlatan. Dat ie dan bij zijn uiteindelijke thuiskomst na vele jaren nog even al die vrijers in de pan hakt om samen met Penelope oud te worden is voor het verhaal natuurlijk mooi meegenomen.

Maar voor Jean-Paul was dat nog niet genoeg. Want tijdens zijn bezoek aan de onderwereld voorspelt de blinde ziener Tiresias aan Odysseus dat hij ook volkeren zal ontmoeten die nog nooit de zee hebben gezien. Dat echter komt in de ons bekende Odyssee niet meer voor. Dus heeft Jean-Paul daarover nog vier 'chants', helemaal in de vereiste stijl, bij laten maken door Homerus-kenner Jean-Louis Augé. Conservator van het Musée Goya in Castres, een museum waar ik ook nog wel eens heb geëxposeerd. Maar dat is natuurlijk weer een ander verhaal.

Zo heb ik uiteindelijk 28 chants elk tweemaal geïllustreerd met in totaal 64 werken. Wat je noemt een echte kunstklus. Die liggen nu allemaal in Nice en worden door Jean-Paul op de juiste plaats los ingeschoven in de twee klaar liggende boeken. Eén gaat er bij hem in de verkoop, één is voor mij. Dat exemplaar komt dus straks naar Middelburg. Of zal ik 't maar gaan ophalen? Want een reisje naar dat Parijs in het klein op z'n Italiaans kun je moeilijk een straf noemen. Ik zie wel. Tot volgende week.

TOOS

Het Kasteel van Rhoon en 't Gevaarlijke Kunstvirus

het Kasteel van Rhoon

 Toen ik jaren geleden voor het eerst in de Verenigde Staten rond toerde, verbaasde 't me ten zeerste dat bij nat weer ineens overal bij de ingang van warenhuizen en winkels van die borden te voorschijn kwamen met de tekst 'Caution, wet floor'. Voorzichtig, natte vloer. Dat kon je toch gewoon zelf wel zien! Maar ja, stel nou eens dat erbij afwezigheid van zo'n bord iemand zomaar zou uitglijden en zich bezeren. Dan zou je als eigenaar best een proces aan je broek of rok kunnen krijgen wegens nalatigheid. 'Typisch Amerikaans' dacht ik toen. Tot ik nu in Nederland ook steeds meer van die stomme waarschuwingsborden zie verschijnen. Zou 't dan toch waar zijn? Dat alles wat in Amerika gebeurt uiteindelijk ook overwaait naar Europa? Nu maar hopen dat dit niet geldt voor het verschijnsel 'Trump'.

Wat dit met kunst heeft te maken? Dat is simpel. Want waarom zie je nou nergens bij musea en galerieën bordjes met 'Beware of the art virus'. Pas op voor het kunstvirus. Want dat kunstvirus is pas écht gevaarlijk! Raak je er in zo'n kunstzinnige omgeving eenmaal door besmet, dan blijf je daar je hele leven lang last van houden. Met alle bijbehorende diep ingrijpende gevolgen. Kijk, ik ben er gewoon mee geboren, ik weet niet anders. Maar levensgezel heeft die besmetting pas ruim na zijn 30ste opgelopen en is er dus nooit meer van af gekomen. Geen medicijn of therapie helpt. Hoe zich dat dan uit? Dat laat ik hier maar achterwege, dat zijn weer heel veel andere verhalen. Reken er in ieder geval maar op dat 't je leven heel sterk gaat bepalen.

Voor dit verhaal is nu alleen van belang dat het kunstvirus ook besmettelijke eigenschappen heeft. Het kan makkelijk op anderen, die daar bevattelijk voor zijn, worden overgedragen. En daarmee komt dan dat Kasteel van Rhoon uit de titel, liggend in de plaats Rhoon bij Rotterdam, ineens in beeld.

met mijn auto bij het kasteel om werk te brengen

 Ooit heeft namelijk levensgezel in zijn enthousiasme een collega en tevens vriend besmet met het kunstvirus. Die op zijn beurt stak zijn vrouw er weer mee aan. Martin en Wilma, zoals ze heten, begonnen ook kunst te verzamelen. En niet alleen dat. Ze startten een aantal jaren geleden zelfs een eigen kunstinitiatief in hun woonplaats Ridderkerk. Imspa Productions (www.imspa.com). Als spin off werd daaruit ook nog een stichting geboren. De Stichting Grenze(N)Loze Kunst. Met weer als gevolg daarvan veel buitenlandse contacten, vooral in Italië. Want Martin kan zich daar, als halve Italiaan, taalkundig heel goed redden. Daardoor heb ik als eens in het Castello in Norcia (Umbrië) geëxposeerd en zijn een paar van mijn schilderijen door half Italië op rondreis geweest.

Nu hebben Martin en Wilma hun voorlopige magnum opus tot stand gebracht. De Triangle of Life. Een kunstevenement dat deze weken plaatsvindt in zowel Ridderkerk als de wijde omgeving ervan. Op allerlei locaties met kunstenaars uit allerlei landen. Een van die locaties is dus dat Kasteel van Rhoon. Een prachtig oud landhuis waar je én heel lekker kunt eten én ook van kunst kunt genieten. Op de gigantisch grote zolders die helemaal als galerie zijn ingericht. Daar hangt van mij de komende weken een groot drieluik van 2 bij 3 meter en het schilderij 'She' dat de voorkant van de uitnodigingskaart voor de expositie siert.

 

de uitnodigingskaart

Afgelopen zondag 6 mei was de vernissage van die expositie die nog loopt tot 27 mei. Meer informatie hierover is te vinden op mijn website www.toosvanholstein.nl. Het gemeentehuis van Ridderkerk is overigens ook een van de locaties voor 'Triangle of life' en ook daar hangt werk van mij.

 

de opening

met Martin en Wilma voor mijn grote drieluik 'Specchio'

Zo zie je maar waar besmetting met het kunstvirus toe kan leiden. Trouwens, wat mij betreft mag 't vrijelijk rondwaren en steeds meer mensen besmetten. Dat is ten slotte alleen maar goed voor de kunst en de kunstenaars. Tot volgende week.

TOOS

Vier vrijheden en nog veel meer

 Ken je dat? Zo'n plotselinge gedachte van "stom, stom, stom dat ik daar niet aan heb gedacht!". Een soort negatief Eureka-moment. Ik had dat in ieder geval een paar dagen geleden toen ik vegend op m'n iPad scherm een bericht over de Four Freedoms Awards voorbij zag vliegen. Met als gevolg ook een aaneenschakeling van associaties. Die Four Freedoms dus, van de Amerikaanse oud-president Franklin Roosevelt, gekoppeld aan Middelburg, de Heilige Catharina van Alexandrië, Malala Yousafzai en Angela Merkel. Een nogal merkwaardige combinatie? Nee hoor, lees maar.

Die prestigieuze Four Freedoms Awards worden eens in de twee jaar in Middelburg uitgereikt. Dit jaar op 16 mei. Vandaar ook dat bericht op mijn iPad. Dan krijgt een vijftal internationale laureaten weer de medaille omgehangen vanwege hun verdiensten voor de Vrijheid van Meningsuiting en van Godsdienst, en de Vrijwaring van Gebrek en van Vrees. Dat is altijd een heel spektakel, ook door de traditionele aanwezigheid van leden van ons koningshuis. Reken maar dat je het cordon politie rond het Abdijplein niet zomaar doorbreekt.

Twee jaar geleden was ik daar zelf ook bij betrokken. Door een heel speciaal boek in een oplage van slechts dertig dat ik maakte voor de laureaten van toen. Waarbij onder anderen Angela Merkel.

 

Angela Merkel met haar Four Freedoms Awards medaille in 2016

Zo bezit zij nu één van die exemplaren. Net zoals trouwens onze eigenste Willem Alexander. Want die was toevallig toch in de buurt en mocht vanzelfsprekend door de organisatie niet worden overgeslagen. Al kreeg ie dan zelf geen award.

Juist vanwege dat boekje 'Quotes by laureates of the Four Freedoms Awards 1982-2016, chosen and illustrated by Toos van Holstein' had ik nu dat negatieve Eureka-moment. Want stom, stom, stom! Schreef ik vorige week over zowel "Middelburg Boekenstad" op komende zondag 6 mei als over mijn eigen aandeel daarbij met m'n livres d'art (lees maar terug) en vergeet ik zomaar helemaal die Four Freedoms uitgave.

Voor dat unieke boek heb ik een aantal uitspraken geselecteerd van vorige laureaten en bij elke uitspraak telkens een originele tekening gemaakt. Dus reken maar uit, een oplage van dertig met daarin tien quotes. Effe doorwerken zogezegd. Zo heb ik illustraties gemaakt bij uitingen van o.a. politieke beroemdheden als Nelson Mandela, Vaclav Havel en van wetenschapper Jan Tinbergen. 

uitspraak van Havel + tekening van mij

uitspraak van Jan Tinbergen + tekening

Malala Yusafzai

 En zeker niet te vergeten, van Malala Yusafzai (1997). Een dus nog heel jonge Pakistaanse kinderrechtenactiviste die in 2012 door een Talibanterrorist in hoofd en hals werd geschoten omdat ze ijverde voor onderwijs voor meisjes. Logisch toch! Stel je voor, onderwijs voor meisjes! Wat moet er dan in godsnaam van de wereld terecht komen.

Vandaar die associatie met Catharina van Alexandrië, de roomse heilige waarover ik vorige week al schreef. Volgens de legende ook een wijze, belezen en overtuigende vrouw die ijverde voor haar geloof maar daarom uiteindelijk door mannen werd onthoofd. Een gevaarlijke vrouw, weg ermee. Dat was dus rond 300 n.C. 

Caravaggio, Catharina van Alexandrië, 1598

We zijn nu 17 eeuwen verder. Tel uit je winst in sommige gebieden op deze aarde. Malala overleefde de aanslag, ontving in 2014 op 17-jarige leeftijd zowel een Four Freedoms Award als de Nobelprijs voor de Vrede en ijvert over de hele wereld voor onderwijs voor meisjes. Door zo iemand laat ik mij graag inspireren tot tekeningen bij haar uitspraak 'for me peace is not only the absence of war, but also the absence of fear'.

uitspraak van Malala Yusafzai + tekening

Ik heb zelf ook nog een paar van die dertig exemplaren van de Four Freedoms quotes met originele tekeningen gehouden. Voor de liefhebber zijn die op 6 mei in mijn atelier te koop naast al mijn andere livres d'art.

Trouwens, was die koppeling tussen Middelburg, de Heilige Catharina, Malala Yousafzai en Angela Merkel nou een vreemde? Nee toch? Tot volgende week.

TOOS