Schilderen moeilijk?

De komende paar weken is het internet even ver van mij. Daardoor is een wekelijkse uitgebreide blogaflevering  enigszins problematisch. Maar een heel kort blogje dat van te voren is klaar gezet, is geen probleem. Daarom leek 't me wel leuk die paar weken op te vullen met een uitspraak over de kunst en wat foto's. Hierbij dus.

Edgar Degas, schilder (1834-1917):

"Schilderen is makkelijk als je niet weet hoe 't te doen, maar erg moeilijk als je dat wel weet."

Degas, Danseressen

aan het schilderen in mijn atelier

Tot volgende week.

TOOS

15 Redenen om de kunst in Middelburg te bezoeken

Op zondag 1 februari is het opnieuw zover. Dan start in Middelburg de Kunst en Cultuurroute weer. Het hele jaar 2015 door, telkens op de 1ste zondag van de maand van 13-17 uur. En dat nu al voor de 16de keer. Want afgelopen jaar vierden we het 15-jarig jubileum van onze kunstroute. Als zo'n kunstevenement al 15 jaar bestaat, kun je dat dus rustig 15 redenen noemen om Middelburg en de kunst daar te bezoeken.

Niet voor niets komen er altijd veel bezoekers op af. Maar wat wil je ook? Een aangename mix van galerieën, ateliers en kunstwinkels. In een middeleeuwse binnenstad waarvan, zo is mijn ervaring, mensen bij hun eerste bezoek vaak zeggen "ik wist niet dat Middelburg zo mooi was". Daarbij kom je ook nog eens binnen in panden die normaal gesloten zijn. Want dan wordt er gewerkt. Het zijn ten slotte vaak kunstenaarsateliers. Maar voor die 1ste zondag van de maand wordt een uitzondering gemaakt. Zo ook voor mijn atelier aan de Korendijk 56. In een oud pakhuis uit 1738 dat ik helemaal heb laten restaureren.

mijn atelier aan de Korendijk 56, Middelburg

Niet alleen echter maken de kunst,die binnenstad en de oude panden waar je binnen kunt de Kunst en Cultuurroute aantrekkelijk. Daar werken ook de diverse thema's duidelijk aan mee.

Zo is er in maart altijd "Van Klassiek tot Populair". Daarbij wordt op verschillende adressen van de route live muziek gemaakt in, zoals de naam al suggereert, allerlei soorten. Met vaak opkomende talenten maar ook met gevestigde namen. In mijn atelier zijn er al regelmatig zulke optredens geweest.

muziekoptreden in mijn atelier tijdens "Van Klassiek tot Populair"

Of wat te denken van Middelburg Boekenstad in mei. Gestart als initiatief van de kunstroute is deze grootste, jaarlijkse boekenmarkt in Zuid-West Nederland uitgegroeid tot een belangrijke spin off.

Iets dat ook geldt voor Middelburg VÓL-Koren tijdens het 1ste weekeinde van juni. De organisatie daarvan heeft zoveel succes dat nu op vrijdagavond al begonnen wordt met inzingen. En dat gaat met de zo ongeveer 100 optredende koren op zaterdag en zondag onverdroten door. Volle bussen met koren, groepen die het treinstation uitstromen, vaak herkenbaar aan hun kleding. Dat Middelburg VÓL-Koren heeft via de kunstroute een grote vlucht genomen.

Nog meer? Jazeker. In augustus is er de Kunstmarkt op het Abdijplein. Voor mij één van de mooiste pleinen van Nederland, die plek waar ooit Middelburg begon met de bouw van een klooster. En dan de extra aandacht voor Poëzie in november. Maar dat is nog ver weg. Eerst de kop eraf op 1 februari. Waarbij de deur van mijn atelier dus ook open staat. 

Tot volgende week.

TOOS

Een must, Mr.Turner!

Het was al heel lang mijn bedoeling om eens aandacht aan hem te geven, aan een van mijn absolute schildershelden. Maar toen ik afgelopen mei las dat de film" Mr. Turner" op het filmfestival van Cannes in première zou gaan, heb ik dat nog even uitgesteld. Eerst die film zien! Dat is nu dus gebeurd. En ik kan alleen maar zeggen " een must, en niet alleen voor de kunstliefhebber". Ga zien hoe de schilder William Turner((1775-1851), want die bedoel ik natuurlijk, magnifiek wordt gespeeld door Timothy Spall in die film "Mr. Turner" van de ook al zo bekende regisseur Mike Leigh.

Maar waarom ben ik zo gek op dat werk van Turner? In ieder geval omdat hij Venetië zo geweldig wist weer te geven in die zeer eigengereide stijl van hem. Ik ben verliefd op die stad, maar volgens mij was hij dat ook.

The Dogana and Santa Maria della Salute, 1843

Kijk maar eens naar die vochtige atmosfeer, die zinderende warmte en vooral dat licht en die lucht! Dat is voor mij Turner ten voeten uit. Maar hoe komt iemand er toe in 1843 zo te schilderen, tegen alle heersende tradities in? Daar gaat natuurlijk een ontwikkeling aan vooraf. Want nog zo'n Venetiëschilderij uit 1834 (hieronder) zit veel traditioneler en braver in elkaar. Gewoon meer zoals 't hoorde.

 

The dogana and San Giorgio maggiore, 1834

Daarom heb ik ook zo'n bewondering voor de eenling Turner. Hij durfde op latere leeftijd te schilderen zoals nog niemand dat ooit voor hem had gedaan. Dat hij op oudere leeftijd steeds excentrieker werd, heeft daar misschien wel mee te maken. Maar hoe dan ook, Turner heeft ons prachtig werk nagelaten.

Kijk nog maar eens naar de twee zeeschilderijen hieronder. De eerste uit zijn begintijd, de tweede duidelijk van veel later. Alle twee mooi, maar ik weet wel waar ik voor ga!

 

Fishermen at Sea, 1796

Snow Storm, Steamboat of a Harbours Mouth

En dan te bedenken dat het Impressionisme in Frankrijk nog tientallen jaren op zich zou laten wachten. Die stroming begon pas vanaf 1870 met het werk van Claude Monet en werd in eerste instantie door het publiek geheel en al verguisd. Zo in de trant van "wat een troep". Maar vergelijk het schilderij waaraan die kunststroming zijn naam ontleent, Monet's  "Impression, soleil levant", eens met dat latere werk van Turner.

Impression,Soleil levant, Monet, 1872

 Is 't dan niet heel erg braaf? Dat maakt het allemaal nog verbazingwekkender. Nou is 't wel zo dat juist die latere schilderijen van Turner ook veel minder werden gepruimd door het kunstminnende deel van het Victoriaanse publiek. De film suggereert dat de jonge koningin Victoria, toen ze zijn werk zag op de jaarlijkse Salon in Londen, haar koninklijk neusje er heftig voor optrok. Tja, en als de koningin dat doet? Verzet je maar eens tegen zo'n adellijke mening. In die zin is er in de wereld nog weinig veranderd. Verander bijvoorbeeld maar eens het woord" koningin" in dit verhaal door "museumdirecteur voor moderne kunst". Maar dat is weer een heel ander verhaal.

Al het werk dat Turner nog bezat bij zijn dood liet hij na aan de staat: olieverven, heel veel aquarellen en gigantisch veel schetsen.  Vandaar dat het Tate Britain in Londen nu een geheel eigen vleugel heeft voor Turner. Toen ik daar een aantal jaren geleden meer van zijn aquarellen zag, begreep ik ook zijn olieverfschilderijen beter. Kijk maar eens naar "Uitbraak van de Vesuvius". Dat is dus echt een aquarel op papier en geen olieverf op doek.

 

Eruption of Vesuvius, 1817

Turner kon zijn aquareltechniek dus heel goed overbrengen op zijn olieverfschilderijen. En dat is zondermeer knap. Maar die schilderijen bewonder ik toch het meest. Daarom nog maar een paar.

 

Burning of the House of Lords 1834

Giudecca, la Donna della Salute and San Georgio

Rain Steam and Speed the Great Western Railway

En dat laatste schilderij? Abstracte kunst? Die bestond nog helemaal niet,dat kwam pas in de 20ste eeuw! Overigens, dit is ook het enige schilderij dat we van Turner in Nederland in een museum hebben. In de Fundatie in Zwolle. En laten die Fundatie en het Rijksmuseum Twenthe nu dit jaar samen een grote expositie organiseren rond Turner! Turner is dus hot. Maar eerst "Mr.Turner" gaan zien. En wordt het geen tijd dat we in Nederland nu ook eens zo'n prachtige film over Rembrandt maken? Onze eigen gigant die al weer ver voor Turner revolutionair bezig was en prachtig speelde met licht en verf. Tot volgende week.

TOOS

Op de valreep nog de ver over de 200.000-ste

Ergens rond 1985 zag ik voor het eerst een werk van haar in werkelijkheid. In het Van Abbe museum in Eindhoven. Nog een aankoop van Rudi Fuchs, de toenmalige directeur daar, voordat hij naar het Haags Gemeentemuseum vertrok en het Van Abbe met een grote schuld achterliet. Een kunstje dat hij trouwens ook weer in Den Haag uithaalde. Maar dat is een heel ander verhaal.

Die aankoop was het schilderij van Marlene Dumas dat hierboven staat afgebeeld. Dat indringende portret is me altijd bijgebleven. En nu zag ik het terug op de grote overzichtstentoonstelling van haar in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Dat was trouwens min of meer op de valreep. Gelukkig nog wel ruim voor het afgelopen weekeinde, toen de expositie afliep. "Gelukkig", want ik vermoed dat je toen over de hoofden hebt kunnen lopen. Op de doordeweekse eind december dag dat ik er rondkeek, was 't al druk zat. Allemaal bezoekers dus bovenop het aantal van 200.000 dat begin november al was geteld.

Terecht trouwens, dat grote aantal! Want die expositie was absoluut de moeite waard. Natuurlijk kende ik, afgezien van de enkele werken die ik al eerder in werkelijkheid had gezien, haar kunst van de vele foto's in kunstbladen en kranten. Aan Marlene Dumas, van oorsprong Zuid-Afrikaanse maar al jaren werkend in Nederland, was de laatste jaren ten slotte niet te ontkomen. Zeker niet sinds in 2006 bij Christie's meer dan 3 miljoen dollar werd betaald voor een schilderij van haar. Heel mooi  voor haar naam natuurlijk, maar mij ging het daar in het Stedelijk toch om de kunst. En die sloeg absoluut aan. Niet alles overigens. Als ze zich beperkt tot  het menselijk lichaam en tot koppen is ze voor mij het sterkst. Overigens heel vaak beelden naar aanleiding van foto's uit de actualiteit. Uit boeken, kranten en  tijdschriften. Maar die weet ze dan zodanig te interpreteren en te manipuleren dat een heel eigen wereld ontstaat. Een wereld die vaak niet al te plezierig is en flink kan schuren.

Baby's altijd lief? Kijk dan eens naar de serie van vier grote schilderijen met baby's hierboven en bepaal zelf maar wat je daarvan vindt. Of die liggende hoofden waarvan je niet goed weet of ze met slaap of met de dood hebben te maken. Ik ga naar aanleiding daarvan geen onbegrijpelijke, conceptuele kunstteksten produceren. Die zijn er al veel te veel. Ik kijk gewoon liever en dan zie ik wel of die kunst me treft of niet. Bij Dumas wordt ik dan vaak getroffen. Het interessante is dat zij gezichten eigenlijk altijd vervormd weergeeft, maar ze tegelijkertijd heel goed weet neer te zetten. Meestal kloppen  verhoudingen tussen ogen, neus, mond en gezichtsvorm niet. Maar op die manier ontstaan wel kenmerkende en intrigerende, persoonseigene gezichtsuitdrukkingen . 't Klopt op de een of andere manier. En dat is knap.

 

In haar werken op papier speelt daarbij ook het toeval nog een rol. Op dik aquarelpapier, en dat is wat Dumas gebruikt, vloeien zwarte inkt en waterverf vaak op een onvoorspelbare manier uit. Maar met vakmanschap kun je dat proces sturen. Eigenlijk moet elke vlek gelijk goed staan, een fout herstellen is heel moeilijk. Ik heb in mijn schildersleven heel wat aquarellen gemaakt. Dus ik kan wel beoordelen hoe goed Marlene Dumas daarmee omgaat. Daarom kon ik de vele aquarellen bij de tentoonstelling zo waarderen. Ook hier gold weer: 't klopt niet maar 't klopt toch!

In mijn ogen is ze terecht Kunstenaar van het Jaar 2015 geworden. En dat ze volgens het blad Quote van januari 2012 zelfs de rijkste kunstenaar van Nederland is sinds de dood van Karel Appel? Ach, dan kan het bijbehorende prijsje van die verkiezing daar ook nog wel bij.

Mogelijk spijt dat je die expositie hebt gemist? Geen probleem. Dan maak je in de loop van dit jaar nog een ritje naar deTate Modern in Londen of de Fondation Beyeler in Bazel? Want daar toert de expositie "The Image as Burden" ook nog heen. Tot volgende week.

TOOS