 |
| Karel Appel in het Haags Gemeentemuseum |
 |
| karel Appel, Narrenschip |
Wat Jeroen Bosch en Karel Appel (1921-2006) met elkaar te
maken hebben? Eigenlijk niet veel. Behalve dan dat ze beiden schilderden en
beiden al geruime tijd geleden zijn overleden. Jheronimus Bosch 500 jaar en
Karel Appel 10 jaar. Mooie ronde getallen dus. En daar zijn musea nogal
gevoelig voor bij het maken van overzichtsexposities over dooie kunstenaars.
Over Jeroen hoef ik 't hier niet meer te hebben. Die is dit jaar niet weg te
slaan uit zowel het nieuws als uit Den Bosch. Bij Appel is dat wat minder
prominent maar ook hij heeft nu een heel interessante retrospectieve
tentoonstelling. Nog tot 16 mei in het Haagse Gemeentemuseum.
Oh ja, er is nog een overeenkomst! Beiden schilderden een
werk met de titel "Narrenschip", nu ook alle twee te zien op hun
eigen expositie. Dat het Narrenschip van Appel er een tikje anders uitziet dan
die van Bosch? Ach, dat zal niet verbazen. Of hij zich daarbij door Bosch heeft
laten inspireren? Geen idee!
Maar toen ik dat werk uit 1986 zag hangen tussen nog twee
andere collage-achtige schilderijen moest ik wel gelijk aan een andere, ook al dode
kunstenaar denken.
 |
| Karel Appel, schilderijen uit 1986 |
 |
| Basquiat, werk uit 1982 |
De heftig levende en jong gestorven Michel Basquiat
(1960-1988). Gek eigenlijk dat in de beschrijving bij die drie atypische
Appel-werken wordt gesproken over "een opmerkelijke stijlbreuk" en
"raadselachtige, op zichzelf staande beelden". Bij mij kwam toch echt direct die Basquiat als
inspiratiebron opborrelen.
Een soortgelijke ervaring had ik bij een paar naakten van
Appel uit 1963.
 |
| Karel Appel, werken uit 1963 |
 |
| Willem de Kooning |
De tijd waarin "onze" Rotterdamse Willem de Kooning
(1904-1997)al grote furore had gemaakt in New York met zijn abstract
expressionistische naakten uit de jaren 50. Ook hier geen vermelding van die voor
mij duidelijke inspiratiebron. En dat terwijl Appel bij zijn eerste bezoek aan
New York in 1957 de Kooning wel degelijk had ontmoet. Mogelijk hebben de
tentoonstellingscuratoren geen afbreuk willen doen aan het imago dat Appel zelf
zorgvuldig opbouwde tijdens zijn leven. Dat imago van de vrijgevochten,
energieke Amsterdamse lefgozer met borstelsnor en verf in zijn bloed. De
schilder van "ik rotzooi maar wat an", zijn beroemde uitspraak in een
documentaire van Jan Vrijman in 1961.
Maar aan de andere kant zorgt de tentoonstelling er ook
weer voor dat die kreet duidelijk wordt weersproken. Gewoon door een paar studietekeningen
en schilderijen te combineren die heel erg op elkaar lijken , maar in jaren ver
uit elkaar liggen.
 |
| tekening uit 1954 |
 |
| schilderij uit 1958 |
Daaruit kun je afleiden dat Appel heel goed wist wat hij deed.
Die vaak gehoorde standaardopmerking bij Appels werk van "dat kan mijn
zoontje van vijf ook" kan dus in het vervolg met een kilo zout worden
genomen. Natuurlijk heeft zijn spontane en snelle manier van werken gezorgd
voor het nodige rommelige en middelmatige werk.
Maar daar staan ook heel wat echte topstukken tegenover. Schilderijen
waaraan je wel degelijk kunt afzien dat hij op de academie drommels goed had
geleerd wat kleur en compositie voor zeggingskracht hebben. In sommige zalen werd
ik gewoon vrolijk van de energie en kleur die van de doeken spatten. Ook trouwens
bij sommige van zijn beelden en van zijn beschilderde boomstronken.
Terecht dus dat Appel al vrij snel internationaal wist
door te breken. Dank zij de juiste contacten op de juiste momenten. Bij zijn
Nederlandse Cobra kompanen Constant en Corneille gebeurde dat ook wel maar toch
wat minder. Alhoewel Constant (1920-2005) heel duidelijk bezig is aan een
opmars. En terecht. Voor mij is hij door zijn heel persoonlijke ontwikkeling
door de jaren heen een groter kunstenaar dan Appel. Daarom ben ik ook heel
benieuwd naar de grote overzichtstentoonstelling later dit jaar van zijn
"Nieuw Babylon" en "de Spelende Mens" periode uit de jaren
60 en 70. Ook in het Gemeentemuseum. Waarom hebben ze dat eigenlijk vorig jaar
niet gedaan? Toen was Constant juist 10 jaar dood. Tot volgende week.
TOOS
Geen opmerkingen:
Een reactie posten