dinsdag 5 februari 2013

Was Jan van Eyck bijziend?



 Ken je dat? Bijvoorbeeld een interessante expositie duurt nog maanden. Dus heb je tijd zat om er heen te gaan. En dan ineens is die tijd bijna voorbij en moet je je alsnog haasten. Dat had ik dus bij de  tentoonstelling rond en over Jan van Eyck (Maaseik circa 1390-Brugge 1441). In zijn tijd al wereldberoemd in heel Europa.
Ik realiseerde me plotsklaps dat de deadline in het Museum Boijmans Van Beuningen op 10 februari lag. Reden dus om snel naar Rotterdam af te reizen. Er zijn namelijk maar enkele tientallen werken met zekerheid aan Van Eyck  toegeschreven. En dan is het wel heel bijzonder dat daarvan nu in Boijmans  vijf olieverven en twee miniaturen zijn te zien. Waar je ook nog  eens letterlijk met  je neus bovenop kunt komen. 't Gebeurt niet vaak dat je van zo dichtbij zulk wereldberoemd werk kunt bekijken. En die neus er bovenop is echt nodig. Onze Jan moet zijn ogen trouwens ook heel dicht bij het paneel hebben gehad, zo ongelooflijk verfijnd en detaillistisch is alles geschilderd. Zouden er in die 15de eeuw al opticiens zijn geweest met digitaal opgeslagen klantgegevens, dan hadden we nu vast geweten hoever onze Jan met zijn ogen in de min zat. Want ik kan me absoluut niet voorstellen dat je zo verfijnd kunt schilderen als je niet behoorlijk bijziend bent.

Die detaillering is prachtig te zien op een verrassend klein paneeltje dat overigens niet af is. De Heilige Barbara voor een toren in aanbouw waarin ze later zal worden opgesloten. Maar dat is een heel ander verhaal. Op alleen een foto (hierboven), krijg je echt de indruk  dat het veel groter  is. Voor mij was dit monumentale schilderijtje het hoogtepunt. Al is bijvoorbeeld de  Annunciatie, waar rechts een ooit verdwenen deel ontbreekt, ook hors categorie.
Opvallend was dat er steeds meer mediatoeters en bellen bij zo'n belangrijke expositie komen. Zijn begeleidende  "oortjes" met toelichtende teksten al standaard, nu hoorde er ook nog een schermpje bij. Opvallend was dat heel wat bezoekers meer naar uitvergrotingen op hun scherm keken dan naar de kleine werken zelf. Want om daar dichtbij te kunnen  komen, moest je in de drukte gewoon de tijd nemen. Interessante ontwikkeling, nietwaar, onze digitale revolutie?
 Aanleiding tot deze expositie was de restauratie van Van Eyck's paneel "Drie Maria's aan het graf". Een restauratie die ook op film werd  getoond. Op bijgaande samengestelde foto is het verschil tussen "voor" en "na" te zien. Durf maar eens te zeggen dat die restauratie  niet geslaagd is!
Overigens wordt het beroemdste werk van Jan van Eyck, het veelluik Het Lam Gods dat altijd in de kathedraal van Gent heeft gehangen, nu ook gerestaureerd. En als bezoeker kun je dat de komende paar jaar gadeslaan. Ik heb dus nog tijd zat om naar Gent te gaan. Hoewel? Tot volgende week.
TOOS

Geen opmerkingen: